زمينه پديد آمده بود، نوشته شد. با اين حال ابن بابويه نگاهى اجمالى به مسأله امامت دوازده امام عليهم السّلام داشته و به تحقيق و اثبات اين امر پرداخته است، لذا فصول اوليه اين كتاب مشتمل بر تحقيق و نقل احاديث وارده درباره اثبات خلافت و امامت ائمه عليهم السّلام مى‌باشد. وى در اثبات و ارائه ادله امامت، تا امامت حضرت رضا عليه السّلام پيش‌آمده و به نظر مى‌رسد كه بقيه كتاب و بخش اصلى آن، كه مربوط به امامت حضرت مهدى عليه السّلام و مسأله غيبت بوده، مفقود گرديده است در عين حال او در فصول مختلف كتاب، مطالب ارزنده‌اى در ردّ اقوال فرق مختلف شيعى، چون كيسانيه، فطحيه و واقفيه، كه در عصر غيبت شبهاتى را درباره مهدويت القا مى‌كردند، مى‌آورد[1].

محمد بن يعقوب كلينى (م 329 ق)

محمد بن يعقوب كلينى، فقيه و محدث نامى، و مشهورترين دانشمند عصر غيبت، در قريه كلين از توابع شهر رى به دنيا آمد و خاندان او همگى از بزرگان و عالمان شيعه بودند. پدرش يعقوب بن اسحاق از رجال شيعه در شهر رى و على بن ابراهيم و محمد بن ابراهيم معروف به علّان كلينى، كه دايى‌هاى او بودند، از فقيهان و محدثان شهر به شمار مى‌آمدند. كلينى مقدمات علوم را در مكتب رى فراگرفت و سپس براى تحصيل علوم اهل بيت به قم، كوفه و بغداد سفر كرد و نزد محدثان و فقيهان بسيارى به علم‌آموزى پرداخت. از مشاهير استادان وى احمد بن محمد بن عيسى قمى، احمد بن ادريس، ابن عقده كوفى، سعد بن عبد اللّه اشعرى، عبد اللّه بن جعفر حميرى و بسيارى از عالمان و انديشمندانى را مى‌توان نام برد كه در عصر غيبت مى‌زيستند. شمار استادان و مشايخ كلينى را تا 35 نفر دانسته و ذكر كرده‌اند[2]. وجود شيخ كلينى در رى موجب بارورى مكتب علمى شيعه در اين شهر

[1] - ر ك: ابن بابويه، الامامة و التبصرة من الحيرة.

[2] - خويى، همان، ج 18، ص 54.