پنجم: در خيار رؤيت و تخلف وصف‌

ماده 410: هرگاه كسى مالى را نديده و آن را فقط به وصف بخرد بعد از ديدن اگر داراى اوصافى كه ذكر شده است نباشد مختار مى‌شود كه بيع را فسخ كند يا به همان نحو كه هست قبول نمايد.

صدر مسأله 1- و آن در موردى است كه چيزى را كه نديده به توصيف بخرد سپس آن را بر خلاف آنچه كه توصيف شده بيابد؛ به اين معنى كه ناقص‌تر از آنچه كه وصف شده بود باشد. و هم‌چنين در جايى است كه آن را بر خلاف آنچه سابقاً ديده بيابد، پس براى او خيار فسخ ثابت است. و در جايى كه چيزى را با توصيف شخص ديگرى بفروشد سپس آن را بيش از آن تعريف بيابد يا بيش از آنچه كه سابقاً آن را ديده بيابد يا ثمن را بر خلاف تعريفى كه شده بود يعنى ناقص‌تر از آن بيابد، كه (فروشنده) در اين موارد خيار فسخ دارد. ج 1 ص 599- 600

(411- 413- 216)

مسأله 1- خيار در اينجا بين رد كردن و به طور مجانى نگه‌داشتن است و صاحب خيار حق نگه‌داشتن با گرفتن ارش را ندارد. چنانكه خيار او با دادن ارش و يا تبديل آن عين به عين ديگر، ساقط نمى‌شود. البته اگر وصفى را كه فاقد است در صحيح بودن (جنس) دخيل باشد، گرفتن ارش به خاطر عيب، موجّه است، نه از جهت تخلف وصف. ج 1 ص 600

(422)

ماده 411: اگر بايع مبيع را نديده ولى مشترى آن را ديده باشد و مبيع غير اوصافى كه ذكر شده است دارا باشد فقط بايع خيار فسخ خواهد داشت.

ماده 412: هرگاه مشترى بعضى از مبيع را ديده و بعض ديگر را به وصف يا از روى نمونه خريده باشد و آن بعض مطابق وصف يا نمونه نباشد مى‌تواند تمام مبيع را رد كند يا تمام آن را قبول نمايد.

ماده 413: هرگاه يكى از متبايعين مالى را سابقاً ديده و به اعتماد رؤيت سابق معامله كند و بعد از رؤيت معلوم شود كه مال مزبور اوصاف سابقه را ندارد اختيار فسخ خواهد داشت.