فصل سوم: در اموالى كه مالك خاص ندارد

ماده 23: استفاده از اموالى كه مالك خاص ندارد مطابق قوانين مربوط به آن‌ها خواهد بود.

س 20- اگر چيزى كه جزء انفال است، مثل ميوه درخت جنگلى، و در حال خراب شدن مى‌باشد، آيا مى‌شود از آن استفاده كرد يا خير؟

ج- با امكان تحصيل موافقت حاكم شرع، به نظر او مانع ندارد.

ج 2 ف ص 511

(92)

س 21- آيا رفت و آمد و ساير تصرفات آقايان اهل علم به قراء معلوم الحال و استفاده از آبهاى انهار جهت نشر احكام مقدسه اسلام را اجازه مى‌فرماييد يا خير؟

ج- رفت و آمد در مرافق عمومى مانع ندارد، و از انهار كبار نيز استفاده به مقدار متعارف مانع ندارد و در منازل اشخاص با عدم علم به غصبيّت مانع ندارد و رفت و آمد در اراضى وسيعه مانع ندارد. ج 2 ف ص 526

(35)

ماده 24: هيچ كس نمى‌تواند طرق و شوارع عامه و كوچه‌هايى را كه آخر آن‌ها مسدود نيست تملك نمايد.

مشتركات: و آن‌ها راه‌ها و خيابان‌ها و مسجدها و مدرسه‌ها و كاروان‌سراها و آب‌ها و معدن‌ها هستند.

مسأله 1- راه دو نوع است: نافذ و غير نافذ؛ پس اولى- كه به خيابان عمومى ناميده مى‌شود- حبس بر همه مردم است و مردم در آن مانند هم مساوى مى‌باشند و كسى حق احيا و اختصاص به آن را ندارد. و كسى حق تصرف در زمين آن با ساختن دكّه يا ديوار يا كندن چاه يا كاشتن درخت يا غير آن را ندارد. البته بعيد نيست كه كاشتن‌