دارد،شايع است و توسعه دارد در جنس خودش،يعنى قابل صدق است بر افراد كثيرى از افراد كلى خودش.

در مقابل مقيد كه دلالت نمى‌كند بر معنايى كه شايع باشد در جنس خودش.

نكات اين تعريف

نكتۀ يك:كلمۀ«ما»يعنى لفظى كه از اينجا معلوم مى‌شود كه اطلاق و تقييد از صفات الفاظ است،همان‌طورى كه عام و خاص،مجمل و مبين هم چنين است (و سيأتى توضيح بيشتر ان شاء اللّه).

نكتۀ دو:كلمۀ«دل»يعنى مطلق آن لفظى است كه دلالت بر معنايى دارد و ظهور در معنايى دارد در مقابل الفاظ مهمله كه دال بر معنايى نيستند و الفاظ مجمله كه ظهور در معنايى ندارند.

نكتۀ سه:كلمۀ«شايع»،شيوع،گاهى شيوع استغراقى است يعنى بالفعل شامل تمام افراد اين ماهيت مى‌شود.

و گاهى شيوع اطلاقى است،يعنى قابل صدق و انطباق بر هر فردى از افراد است و لو بالفعل شامل تمام افراد نباشد.در اينجا مراد از شيوع،همين معناى دوم است و الا به معناى اول،مربوط به عام است نه مطلق.

نكتۀ چهار:كلمۀ«فى جنسه»يعنى شيوع و توسعۀ مطلق در محدودۀ جنس خودش است،نه بيش از آن؛پس ظرف شيوع محدود است.

مثلا رجل مطلق است يعنى در محدودۀ افراد رجل اطلاق دارد كه قابل انطباق بر هر فردى از افراد رجل هست.اما نسبت به افراد غير رجل(مثل:مرئه،فرس،بقر) كارى ندارد و مراد از اين جنس هم،جنس منطقى نيست كه در قبال نوع باشد بلكه مراد از جنس،معناى لغوى آن است يعنى كلى؛پس شامل نوع و فصل و جنس منطقى هم مى‌شود چون هركدام كلى هستند.

پس از آشنايى با معناى لغوى و اصطلاحى مطلق و مقيد،چند نكته را تذكرا بيان مى‌دارند:

تذكر 1.همان‌طورى كه دأب علما و دانشمندان است،بر تعريف فوق ايرادات