باب ششم:مطلق و مقيد

مسئله اول.معناى مطلق و مقيد

باب ششم از ابواب هفت‌گانۀ مباحث الفاظ،باب مطلق و مقيد است.در رابطه با مطلق و مقيد در اين كتاب در شش مسئله بحث مى‌كنيم.

مسألۀ اولى از مسائل شش‌گانۀ اين باب،دربارۀ معناى مطلق و مقيد است.

مى‌فرمايد:كلمۀ مطلق،در لغت عرب،اسم مفعول از باب افعال است و مشتق از اطلاق است و اطلاق به معناى ارسال يعنى رها بودن و شيوع يعنى توسعه و گسترش داشتن است.

در مقابل مقيد كه اسم مفعول از باب تفعيل و مشتق از تقييد است و به معناى قيد داشتن و محدود بودن است.

تقابل مطلق و مقيد

تقابل ما بين اين دو هم،تقابل عدم و ملكه است كه اطلاق،عدم ملكه است و تقييد، ملكه يعنى امر وجودى،چنان‌كه سابقا بيان كرديم و در بحث بعدى هم در مسألۀ ثانيه بيان خواهيم كرد.

در اصطلاح اصوليان،مشهورترين تعريفى كه از قديم الايام براى مطلق و مقيد شده،اين است:المطلق ما دل على شايع فى جنسه و المقيد بخلافه.

يعنى مطلق عبارت است از چنان لفظى كه دلالت مى‌كند بر معنايى كه اين صفت