نام کتاب : شرح اصول فقه نویسنده : محمدى، على جلد : 1 صفحه : 149
چون هر دو سبب مغفرت الهى هستند چنانكه
كلمۀ «الْخَيْرٰاتِ» در آيۀ ثانيه،عام است و شامل واجبات و
مستحبات هر دو مىشود و تخصيص نخورده به واجبات.
و در خصوص مستحبات،بلااشكال،مسارعت و
استباق واجب نيست به جهت اينكه در مستحبات،اصل عمل رأسا تركش جايز است تا چه رسد
به اينكه فوريت واجب باشد و چون اين دو آيه بعمومها شامل مستحبات هم مىشود،اين
قرينه مىشود كه كلمۀ سارعوا و استبقوا دال بر وجوب نيست.
2.برفرض قبول كنيم كه اين دو آيه اختصاص به واجبات دارد و شامل مستحبات نمىشود،باز
هم مىگوييم ناچاريم در اين دو آيه از ظهور صيغۀ افعل در وجوب
رفع يد كنيم و اين دو را حمل بر استحباب كنيم به جهت اينكه ما از ادلۀ خارجى
به دست آوردهايم كه در 80 درصد واجبات،فوريت لازم
نيست و تراخى هم جايز است؛روى اين اساس،اگر اين دو آيه را حمل بر وجوب كنيم و
بگوييم واجب است سرعت گرفتن به سوى فعل هر مأموربهاى،ناچاريم به دنبال اين موجبۀ كليه
شروع كنيم به استثنا كردن و تخصيص زدن و اكثر واجبات را تخصيص بزنيم و از تحت عام
خارج كنيم و اين مستلزم تخصيص اكثر است و تخصيص اكثر،عند العقلاء و اهل المحاورة،
قبيح و خندهآور است؛شاهدش اين است كه:
اگر در ميان عقلا و آشنايان به روش سخن
گفتن،كسى بگويد«بعت اموالى»(تمام اموالم را حراج كردم و فروختم)سپس شروع كند به
استثنا كردن مگر فلان باغ،فلان منزل،ماشين،فرش و...تا اينكه در تحت عموم عام:اقل
قليلى باقى بماند كه 2 درصد اموالش را فروخته و يا
در معرض فروش گذاشته،اينجا«به طور عام گفتن»ناپسند است و عقلا به ريش اين گوينده
مىخندند و يا مثالهايى كه در معالم آمده«اكلت كل رمانة فى البستان.اخذت كل ما فى
الصندوق من الذهب.كل من دخل دارى فهو حر.و ...»و كلام قبيح از متكلم حكيم صادر نمىشود.پس
ناچاريم كلمۀ«سارعوا و استبقوا» را در اين دو آيه حمل بر استحباب كنيم.
تذكره:صاحب معالم هم فرموده:بايد اين دو
آيه را حمل بر استحباب كنيم اما نه به خاطر اينكه حمل بر وجوب،مستلزم تخصيص اكثر
است بلكه به خاطر اينكه حمل
نام کتاب : شرح اصول فقه نویسنده : محمدى، على جلد : 1 صفحه : 149