حوزه اصالت واقعيت اجتماعى‌

اگوست كنت: اگوست كنت فرانسوى كه موضوع جامعه‌شناسى را حاصل بررسى ويژگيهاى يك امر اجتماعى مى‌داند، پويايى و ايستايى را دو مقوله اصلى جامعه‌شناسى خود قلمداد مى‌كند. ايستايى عبارت است از مطالعه موضوعى كه اوست كنت آن را «اجماع اجتماعى» مى‌نامد. به نظروى جامعه شبيه ارگانيسم زنده است. همچنانكه بررسى كاركرد يك اندام، بدون قراردان آن در كل زنده‌اى كه خود جزو آنست امكان‌پذير نيست، بررسى سياست و دولت نيز بدون جايگزين كردن آنها در كل جامعه در لحظه معينى از تاريخ امكان ندارد. ايستايى اجتماعى، بدين‌معنى، از يك‌سو، تجزيه و تحليل شالوده اجتماعى را در لحظه‌اى معين شامل مى‌گردد و از سوى ديگر تحليلى منفرد از عناصرى است كه اجماع اجتماعى را تعيين مى‌كنند يعنى تحليل عناصرى كه از مجموعه افراد يا خانواده‌ها، اجتماع و از تعدد نهادها، وحدت را بوجود مى‌آورند. بنابراين هرچند ايستايى، بررسى «اجماع اجتماعى» است ولى ما را به جستجوى اندامهاى اساسى هر جامعه رهنمون مى‌شود تا از وراء گوناگونى جوامع تاريخى، اصول هر نظم اجتماعى را كشف كنيم. بدينسان ايستايى اجتماعى كه با تحليل اثباتى ساده‌اى از چگونگى اندامهاى جوامع گوناگون و وابستگيهاى متقابل نهادهاى اجتماع معين شروع مى‌شود. پويائى اجتماعى، مراحل متوالى و ضرورى تحول ذهن بشر و جوامع بشرى را از نظر مى‌گذراند.[1]

براين اساس، موضوع جامعه‌شناسى ايستا، درك همبستگيهاى متقابل و روابطى است كه بين نهادهاى مهم چون سياست، اقتصاد، دين و خانواده وجود دارد، و در جامعه‌شناسى پويا نيز اگوست كنت همچون مورخان، به بررسى توالى نهادها بسنده نمى‌كند و به تحول ذهن بشر نيز اشاره دارد.

[1] - آرون، ريمون- مراحل اساسى انديشه در جامعه‌شناسى، ت: باقر پرهام، انتشارات آموزش انقلاب اسلامى، 1364، ص 110.