به اين اعتبار، اگوست كنت نهادهاى عمده اجتماعى را به منزله بخش عمده‌اى از قوانين كنش و واكنش نظام اجتماعى مى‌داند و مطالعه مناسبات بين آنها و تغييراتى را كه در طول زمان در جامعه انسانى بوجود مى‌آيد، مطمح نظر داشته است.

دوركيم: دوركيم از بنيان‌گذاران و صاحب‌نظران برجسته اين حوزه است. وى بر آن است كه نهادهاى گوناگون، همگى مشروط به سازمان اجتماعى‌اند. محيط اجتماعى در همان حال كه علت نهادهاى گوناگون است به همان‌سان خود جز مجموعه‌اى از نهادهاى گوناگون است.[1] بنابراين با شناخت محيط اجتماعى مى‌توان نهادهايى را كه براى آن لازم‌اند نيز تعيين كرد.[2] از نظر دوركيم نهادها محصول فعاليت مشترك و جمعى است. نهادها معلول چيزى هستند كه در خارج از ما، ذهنيت و شيوه‌هاى فردى رفتار و قضاوت را بنا نهاده و مستقر مى‌كنند.[3] ملاحظه مى‌كنيم كه بحث دوركيم عمدتا در مورد منشاء نهاد است، نه ويژگيهاى آن.

پارسونز: «پارسونز» از ديگر صاحب‌نظران اين حوزه معتقد است كه نهادى شدن، همان وحدت انتظار متقابل عاملها در يك نظام منطبق بر كنش متقابل نقشهاست كه برحسب طرح كشترك ارزشهايى كه جنبه هنجارى دارند انجام مى‌پذيرد.[4] از نظر «پارسونز» يك نظام كنشى نهادينه به گستره‌اى گفته مى‌شود كه در آن كنشگران در يك ارتباط مداوم هستند و كنششان به سوى يك مجموعه عام از استانداردهاى هنجاى و الگوهاى ارزشى جهت مى‌يابد. وى انگيزه اوليه براى اطاعت از يك نهجار نهادى را اقتدار اخلاقى كه بر روى افراد اعمال مى‌شود، مى‌داند. در واقع نهادها يك نظام هنجارها تلقى مى‌شوند كه روابط افراد با يكديگر را تنظيم مى‌كنند و تعيين مى‌كنند كه روابط افراد چگونه بايد باشد.[5]

به تعبير ديگر، انسانها هنجارها و ازرشها را مى‌پذيرند و از آن خود مى‌كنند. پس‌

[1] - آرون، ريمون- مراحل اساسى انديشه در جامعه‌شناسى، ت: باقر پرهام، انتشارات آموزش انقلاب اسلامى، 1364، ص 48.

[2] - همان منبع، ص 419.

[3] -

W. Richard, Scott, Institution and Organization, London New Delhi, Delhi, Sage Publications, 5991, p: 01.

[4] - توسلى، غلامعباس- نظريه‌هاى جامعه‌شناسى، انتشارات سمت، 1369، ص 193.

[5] -Ibid .p :21 .