جهت سوم- بررسى چند مسأله كاربردى متفرّع بر بحث محاربه‌

مسأله اول‌

- اگر كسى بدون سلاح اقدام به محاربه كند، آيا مشمول مجازات تعيين شده براى محارب مى‌شود يا نه؟

بيشتر فتواها، برهنه كردن و آشكار كردن سلاح را در تحقق محاربه، شرط مى‌دانند كه برخى از اين فتواها را در جهت اول بحث، آورديم. اما از برخى فتاواى ديگر چنين برداشت مى‌شود كه از اين جهت (استفاده از سلاح)، اطلاق دارند. برخى ديگر از آنها، حمل سلاح يا آماده كردن سلاح را ملحق به محاربه مى‌دانند چنانكه به نقل از جواهر و تحرير الوسيله گذشت. و برخى ديگر از فتاوا تصريح دارند به اطلاق، و حمل سلاح را در تحقق محاربه شرط نمى‌دانند بلكه صِرف اعمال زور را اگر چه به وسيله سلاح نباشد كافى مى‌دانند.

در اينجا بخشى از اين فتواها را مى‌آوريم:

علاء الدين حلبى (أبو الحسن) در بحث جهاد كتاب اشاره السبق مى‌گويد:

«مفسدين فى الارض از قبيل رهزنان و غارتگران، اگر مرتكب قتل شدند مجازات آنها قتل است و اگر علاوه بر قتل، اموال مردم را نيز گرفتند، مجازات آنها اين است كه پس از كشته شدن، مصلوب نيز شوند ...»[1] اين تعبير، مطلق است و فرض محاربه غير مسلّحانه را نيز در بر مى‌گيرد.

در بحث حدود كتاب ارشاد آمده است:

«مقصد هفتم درباره محارب است و در آن دو بحث هست: بحث اول در ماهيت محارب است، محارب كسى است كه براى ترساندن مردم، سلاح برهنه كند، چه در خشكى چه در دريا ... و اگر كسى در شهر، مال ديگرى را به زور از او بستاند، محارب است.»[2]

در قواعد آمده است:

«حمل سلاح شرط نيست، بلكه اگر كسى براى ارعاب مردم، فقط از سنگ و عصا استفاده كند هم قاطع الطريق است. محاربه در صورتى‌

[1] همان، ص 144.

[2] ارشاد، ج 2، ص 185.