1- كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ (مدثر/ 38)

2- كُلُّ امْرِئٍ بِما كَسَبَ رَهِينٌ‌ (طور/ 21)

هر مرد و هر نفس در گرو كار خود است.[1]

ولى دومى ها نفهميده اند كه تقدير با تدبير آدمى منافاتى ندارد و حتى تقدير ما گاهى از تدبير ما به وجود مى آيد و به تعبير فلسفى تدبير بندگان و تقدير پروردگار از علل طوليه و قابل جمع اند نه اينكه از علل عرضيه و مقابل همديگر باشند تا قابل جمع نباشند. اين اشتباه دامن گير جمع كثيرى از مومنان و ملحدان شده است.

عاقبت منزل ما وادى خاموشان است حاليا غلغله در گنبد افلاك انداز

در آخر سوره مباركه عنكبوت چنين اشاره شده است:

وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ‌ (عنكبوت/ 69)

و آنانيكه در (راه) ما تلاش مى كنند حتما ايشان را (به) راه هاى خود هدايت مى كنيم و محققا خداوند با نيكوكاران است.

بنابراين تلاش در راه ارشاد فكرى و عملى خود و مردم، كاميابى و راهنمايى را در پى دارد. و احسان قرين رحمت الهى مى باشد.

[1] 1- اين دو آيه هر چند در اين دنيا نيز منطبق است ولى از نسق و نظم آيات مقرونه فهميده مى شود كه مراد قيامت است و انسان عمل دنياى خودرا درو ميكند.