كُلِّ الثَّمَراتِ‌ متعلق است بما بعد يعنى از همه ميوه‌ها جَعَلَ فِيها گردانيد در زمين يعنى آفريد در آن از جميع انواع ثمرات‌ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ‌ دو صنف چون سياه و سفيد و خورد و بزرگ و ترش و شيرين و حار و بارد و برى و بوستانى و زمستانى و تابستانى و امثال آن بدانكه زوج بمعنى يكى از زوجين است و ذكر اثنين براى تاكيد زوجين است هم چنان كه داب عربست‌ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ مى‌پوشاند و در ميكشد شب را بروز تا هوا بعد از آنكه روشن بوده تاريك ميشود اين اكتفاء باحد الضدين است چه از اينجا در ميتوان يافت كه تغشيه روز در شب تيره تا هوا بعد از تيرگى روشن گردد هم از جانب او است‌ إِنَّ فِي ذلِكَ‌ بدرستى كه در اين آثار و قدرت كه مذكور شد لَآياتٍ‌ هر آينه نشانهاى روشن است‌ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ‌ براى گروهى كه تفكر كنند و دانند كه تكون اين اشياء و تخصيص هر يك بچيزى دليلى روشن است بر وجود صانع حكيم‌ وَ فِي الْأَرْضِ‌ و در زمين‌ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ‌ پاره‌ها است پيوسته بيكديگر يعنى اين نيز يكى از دلايل قدرتست كه قطعهاى مختلفه زمين بيكديگر پيوسته بعضى شايسته زراعت و برخى شوره‌زار و پاره ريك آميز و قطعه سنگستان بعضى سخت و پاره نرم و پاره صالح زرع نه غرس و بعكس و اگر قادر مختار تخصيص هر يك نميكرد بر صفتى دون صفتى ديگر و بر وفق اراده افعال خود را بر آن واقع نميگردانيد بوجهى دون وجه ديگر اختلاف در آن راه نمى‌يافته بجهت اشتراك اين قطع در طبيعت ارضيه و آنچه لازم آنست‌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ‌ و ديگر دال بر قدرت كامله او است اينكه در اين زمين بوستانها است از انگور بسيار وَ زَرْعٌ‌ و كشتها وَ نَخِيلٌ‌ و خرمابنان‌ صِنْوانٌ‌ چند شاخ از يك اصل جسته‌ وَ غَيْرُ صِنْوانٍ‌ و نه چنان بلكه متفرق الاصول يعنى هر يك شاخ از بيخى رسته توحيد زرع بجهت آنست كه در اصل مصدر است و صنوان جمع صنو است كه آن نخله‌ايست كه آن را دو شاخ باشد و اصل آن يكى و حفص زرع و نخل تا آخر برفع ميخواند معطوف بر جنات و صنوان را بضم صاد ميخواند و اين لغت از تميمست مانند قنوان كه جمع قنو است‌ يُسْقى‌ بِماءٍ واحِدٍ آب داده ميشود اين اشجار و زرع بيك آب‌ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها تفضيل ميدهيم بعضى را از آن‌ عَلى‌ بَعْضٍ‌ بر بعضى ديگر فِي الْأُكُلِ‌ در ميوه بحسب شكل و لون و رايحه و طعم يعنى با وجود آنكه همه يك آب ميخورند مختلف الصفات‌اند پس اين نيز دالست بر وجود صانع حكيم چه اختلاف آن با اتحاد اصول و اسباب نيست مگر بتخصيص قادر مختار