إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّكَ‌ مگر بفرمان و دستورى پروردگار تو تنزل بمعنى نزولست بر سبيل مهل و تدريج چه آن مطاوع نزلست و گاه هست كه اطلاق آن بر مطلق نزول ميكنند هم چنان كه اطلاق نزل بمعنى انزال ميكنند و مناسب در اينمقام معنى اولست پس حاصل معنى اينست كه ما فرو نمى‌آييم وقتى بعد از وقتى و زمانى پس از زمانى مگر باذن پروردگار تو لَهُ‌ مر او راست‌ ما بَيْنَ أَيْدِينا آنچه در پيش ما است از اماكن و جهات‌ وَ ما خَلْفَنا و آنچه در پس خود واگذاشته‌ايم از امكنه و احانين‌ وَ ما بَيْنَ ذلِكَ‌ و آنچه در ميان ما است يعنى ميان ما كان و ما سيكون كه آن زمان حالست مراد آنست كه در قبضه اقتدار اوست جميع اماكن و احانين و جهات و ما از مكانى بمكانى و زمانى بزمانى منتقل و متنزل نمى‌توانيم شد مگر بمشيت او سبحانه يامر او راست حكم در ابتداء آفرينش و انتهاى اجال ما و آنچه در مدت حياة ما است بامر او راست امر دنيا و امر آخرت و ما بين نفختين كه چهل سال باشد يا آنچه گذشته و آينده و در زمان حالست از اعمار يا آنچه قبل از وجود ما و در زمان وجود ما و بعد از فناى ما است يا زمينى كه نزد ما است در وقت نزول و آسمان كه در ما وراى ما است آنچه ميان آسمان و زمينست يعنى او محيط است بجميع مكونات و هيچ چيز از او پوشيده و پنهان نيست پس چگونه اقدام نمائيم بفعلى بدون اذن او وَ ما كانَ‌ و نيست و نبوده و نخواهد بود رَبِّكَ‌ پروردگار تو نَسِيًّا فراموش كار يعنى از حال تو آگاهست هر گاه حكمت او تقاضا كند ما را بتو فرستد پس عدم نزول ما بجهت عدم امر او سبحانه است نه بجهت نسيان او يا توديع او تو را هم چنان كه زعم كفره است و گويند اول حكايت قول متقيانست در وقت دخول ايشان به بهشت و معنى اينست كه ما فرو نميآئيم ببهشت مگر بامر و لطف او سبحانه و او مالك جميع امور سالفه و مترقبه و حاضره است و آنچه بما رسيده و خواهد رسيد از فضل و لطف او است و قوله‌ وَ ما كانَ رَبُّكَ نَسِيًّا تقرير است از جانب او سبحانه براى قول بهشتيان يعنى اى محمد (ص) خداوند تو ناسى اعمال عاملان نيست و تارك آنچه وعده داده بايشان از ثواب و قوله‌ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما بيانست براى امتناع نسيان بر او و اين خبر مبتداء محذوفست يا بدل ربك يعنى او است آفريدگار آسمان و زمين و آنچه ميان آنها است يا نيست پروردگار آسمان و زمين و ما بينهما فراموش كننده امور يعنى آفريننده ارض و سما و پرورنده اهالى آن نشايد كه فراموش كار باشد فَاعْبُدْهُ‌ پس او را پرستش كن‌ وَ اصْطَبِرْ لِعِبادَتِهِ‌ و شكيبا باش مر پرستش او را يعنى چون‌