خاله و قوم خود مَكاناً شَرْقِيًّا در جايى كه جانب شرقى بود از بيت المقدس يا از سراى خاله يا در موضع آفتاب روى اين ظرف بدل اشتمالست بجهت اشتمال حين كه از كلمه اذ مفهوم ميشود بر آنچه در اوست و يا بدل كل زيرا كه مراد بمريم قصه او است و بظرف امرى كه واقع شده در او و اين هر دو يكى‌اند و يا آنكه ظرف قصه محذوف باشد اى اذكر قصة مريم اذ انتبذت و در اين دلالتست بر آنكه مقصود بذكر مريم ذكر اين وقتست كه در او اينقصه عجيبه دست داده پس معنى مراد آنست كه ياد كن آن وقتى را كه مريم بكناره رفت و از مردمان خود دور شد بطرف آفتاب بر آمدن بجهت اغتسال از عطا مرويست كه ايندر وقت زمستان بود و هوا در شدت برودت و بجهت اينطلب موضعى كرد آفتاب روى باشد تا در آنجا غسل حيض كند و از جبائى نقل كرده‌اند كه مريم بجهت آن از اهل خود دور شد تا در خلوت بخلوص نيت بعبادت حضرت عزت مشغول شود و بسبب اختلاط مردمان با او يا مكالمه ايشان بيكديگر قصورى در عبادت او واقع نشود و بالكليه خاطر متوجه بارگاه احديت باشد نزد عكرمه آنست وقت عذر بخانه خواهر خود ميرفت كه زوجه زكريا بود نه خاله و انتباذ و اعتزال او از اهل خود بجانب آفتاب بر آمدن بجهت آن بود كه ميخواست سر را بشويد و شانه كند و ابن عباس و حسن بصرى گفته‌اند كه ترسايان براى آن در نماز روى بمشرق كنند كه مريم طلب مكان شرقى كرد فَاتَّخَذَتْ‌ پس فرا گرفت‌ مِنْ دُونِهِمْ‌ از پيش ايشان‌ حِجاباً پرده يعنى از پيش نظر اهل خود پرده ببست يا پس ديوارى رفت و يا در پس كوه پنهان شد تا مانع ديدن ايشان شود و بعد از آنكه غسل كرد و جامه بپوشيد يا از نماز فارغ شد فَأَرْسَلْنا پس فرستاديم‌ إِلَيْها بسوى او رُوحَنا روح خود را يعنى جبرئيل اضافه روح بخود بجهت تشريف و تخصيص است و تسميه او بروح يا بجهت آنست كه دين بوحى او زنده شد هم چنان كه حياة بدن بروح است و يا بسبب روحانى بودن او و يا بجهت محبت و قرب حق سبحانه باو باين نام تسميه يافته بر سبيل مجاز هم چنان كه كسى بحبيب خود گويد انت روحى و بر هر تقدير چون جبرئيل باذن ملك جليل نزد مريم آمد فَتَمَثَّلَ لَها پس متمثل و متصور شد براى مريم‌ بَشَراً سَوِيًّا آدم تمام الخلقة مستوى القامت يعنى بصورت آدمى با خلقت تمام خود را بمريم نمود و اينكه از ابو مسلم روايتست كه مراد از روح عيسى است كه بصورت انسانى بر آمده نزد مريم آمد ضعيف است بجهت آنكه قول اول مجمع عليه مفسرانست و موافق كلام لا حق و گويند مريم همزادى داشت نام او يوسف و از خدام بيت المقدس بود جبرئيل بصورت وى خود را بمريم نمود و در كشاف آورده كه جبرئيل بصورت امرد صبيح الوجه حسن الصورة جعد