كرده‌اند حاضر نزد خود يعنى مكتوب در آن نامه‌ وَ لا يَظْلِمُ رَبُّكَ‌ و ستم نكند پروردگار تو أَحَداً بر كسى بنوشتن آنچه بنده نكرده باشد يا بنقصان ثواب حسنه او يا زيادتى عذاب سيئه او در آية دليل است بر آنكه اطفال معذب نشوند زيرا كه هر گاه عقوبة زياده بر معصيت نباشد پس چگونه بى‌گناه را عذاب كند و بدانكه چون سبب اغترار بدنيا حب شهوت بود و تسويل شيطان لا جرم حقتعالى بيان حال مغرور بآن و معرض از آن فرموده و آنكه تزهيد مكلفان از زخارف دنيا بآنكه آن در عرصه زوالست و اعمال صالحه بهتر و پاينده‌تر است از آن‌

و بعد از آن تعبير ايشان كرد از شيطان بتذكير آنچه ميان ايشانست و شيطان از عداوت قديمه و فرمود وَ إِذْ قُلْنا و ياد كن آن وقتى را كه گفتيم‌ لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا مر فرشتگان را كه سجده كنيد لِآدَمَ‌ مر آدم را فَسَجَدُوا پس سجده كردند همه‌ إِلَّا إِبْلِيسَ‌ مگر ابليس‌ كانَ مِنَ الْجِنِ‌ بود از جن يعنى از قوم بنى الجان اين منصوب المحل است بحالية باضمار قد و يا استينافست براى تعليل كانه قيل ماله لم يسجد فقيل كان من الجن و گويند جن گروهى‌اند از ملائكه كه از آتش آفريده شده‌اند و ابليس از ايشان بود و غير ايشان از ملائكه مخلوقند از نور و قول اول اصح است چه در همين آيه او را ذرية اثبات ميكند و ملائكه را ذرية نيست و دليل ديگر آنست كه ميگويد فَفَسَقَ‌ پس بيرون رفت‌ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ‌ از فرمان پروردگار خود چه فا براى سببيت است يعنى عاصى شد بجهة آنكه در اصل جن بوده و در اين دليلست بر آنكه ملائكه معصوم‌اند از عصيان و استقصاى اين كلام در سورة البقره سمت ذكر يافته‌ أَ فَتَتَّخِذُونَهُ‌ همزه براى انكار است و تعجب يعنى آيا بعد از آنكه عداوت شيطان بر شما محقق گشت فرا ميگيريد او را وَ ذُرِّيَّتَهُ‌ و فرزندان او را أَوْلِياءَ دوستان‌ مِنْ دُونِي‌ بجز از من كه آفريدگار شماام يعنى ايشان را دوست ميگيريد و فرمانبردارى ميكنيد و در من كه آفريدگار شماام عاصى ميشويد وَ هُمْ‌ و حال آنكه ابليس و ذرية او لَكُمْ عَدُوٌّ مر شما را دشمنان‌اند و كسانى كه ابليس را از ملائكه ميدانند ذرية را بر معنى اتباع تنزيل ميكنند بر سبيل مجاز بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ‌ بد است مر ستمكاران را ابليس و ذرية او بَدَلًا بدلى از خداوند و بدانكه اكثر مفسران و علماى امت بر آنند كه ابليس را ذرية است و بعضى احاديث متواتره در اين باب وارد شده ظاهر قرآن نيز بر آن دلالت ميكند و در تبيان‌