رويهاى ايشان را از فرط حرارت اين خبر بعد از خبر است يا حالست از مهل يا از ضمير كاف‌ بِئْسَ الشَّرابُ‌ بد شرابى است مهل‌ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقاً و بد جايى است تكيه‌گاه ايشان اصل ارتفاق نصب مرفقست در تحت خدو ذكر اين جهت مقابله است بقوله و حسنت مرتفقا و اگر نه اهل دوزخ را متكائى نباشد بلكه مراد از آن مكان و موضعست‌

از سعيد بن جبير منقولست كه چون اهل دوزخ گرسنه گردند و از گرسنگى فرياد كنند ايشان را از درخت زقوم ميوه دهند كه چون بخورند گوشت و پوست بر بدن ايشان پخته شود چنانچه پاره‌هاى گوشت از ايشان با عرق بريزد و بعد از آن تشنگى بر ايشان مستولى شود و چند سال از آن فرياد كنند ايشان را آبى دهند بغايت گرم كه چون نزد دهن برند گوشت روى ايشان در آنجا افتد و بعد از ذكر وعيد در وعد ميفرمايد إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا بدرستى كه آنان كه بگرويدند بخدا و كتاب او و رسول او وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌ و كردند كارهاى شايسته‌ إِنَّا لا نُضِيعُ‌ بدرستى كه ما ضايع نگردانيم‌ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ‌ مزد آن كسى كه نيكوتر است‌ عَمَلًا از روى كردار أُولئِكَ‌ آن گروه مؤمنان و پسنديده‌گان را لَهُمْ‌ مر ايشانراست‌ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي‌ بوستان‌هاى با اقامت يعنى بهشت‌هاى كه در آن مقيم باشند مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ ميرود از زير منازل ايشان بامر ايشان جويها يُحَلَّوْنَ فِيها پيرايه بسته شوند در آن بوستانهاى‌ مِنْ أَساوِرَ از دستوانهاى ساخته شده‌ مِنْ ذَهَبٍ‌ از زرد در زاد المسير از ابن جبير نقل ميكند كه هر يك از بهشتيان را سه دستوانه بود يكى از زر و يكى از نقره و ديگرى از لؤلؤ و ياقوت و بدانكه خبر ان اولى ان ثانيه است با آنچه در خبر آنست و راجع محذوفست تقدير اينكه من احسن عملا منهم يا مستغنى عنه است بعموم من احسن عملا يا به جهت آنكه وقوع ظاهر كه من است به اصله در موقع ضمير است زيرا كه اطلاق من احسن عملا بر سبيل حقيقت صحيح نيست مگر بر الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌ و يا آن كه خبر ان يحلون فيها است و قوله‌ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا جمله معترضه است و بنا بر اول‌ يُحَلَّوْنَ فِيها جمله مستانفه است براى بيان اجر و من در اساور براى ابتداء است و ثانيه براى بيان و تنگير ذهب جهت تعظيم است و نيز در صفت ايشان ميفرمايد كه‌ وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خُضْراً و بپوشند جامهاى سبز مِنْ سُنْدُسٍ‌ از ديباى نازك‌ وَ إِسْتَبْرَقٍ‌ و ديباى سطبر فرا خور آرزوى هر يك و اخضر از ثياب جهت آنست كه خضرت احسن الوانست و طراوت آن اكثر و سندس و استبرق به جهت جمع بين النوعين است كه دالست بر اينكه فيها ما تشتهى‌