پوشش گرسنگى و ترس‌ بِما كانُوا يَصْنَعُونَ‌ بآنچه بودند كه كردند از عملهاى ناشايست و فعلهاى نابايست استعاره فرموده است رزق را براى ادراك اثر ضرب و لباس را براى چيزى كه كسى را فرا گيرد و بپوشد يعنى حقتعالى چنان كرد كه دريافتند ضرر جوع و خوف را كه بر ايشان مشتمل بود ابن عباس فرموده كه مراد از اين مثل اهل مكه‌اند كه ايمن بودند از قتل و غارت و در رفاهيت و خصب ميگذرانيدند همين كه بنعمة نبوت حضرت رسالت (ص) كافر شدند حقتعالى مبدل گردانيد فراخى ايشان را بقحط و هفت سال در جدب و خشك‌سالى مانده از غاية جوع مردار ميخوردند و خون ميآشاميدند حضرت اطراف و جوانب مكه را منع كرده بود از آنكه طعام بمكه برند و آن قحطى بدعاى حضرت بود كه‌

اللهم اشدد وطاتك على مضر فابعث عليهم سنين كسنى يوسف‌

و ديگر ايمنى ايشان را بدلكرد بخوف يعنى ترس مسلمانان را در دل ايشان انداخت تا حدى كه از هيبت اهل اسلام ترك تردد بسفر شام كردند و بر نفس و مال خود ايمن نبودند كما قال‌ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ‌ و بدرستى كه آمد بديشان‌ رَسُولٌ مِنْهُمْ‌ پيغمبرى از ايشان يعنى محمد (ص) فَكَذَّبُوهُ‌ پس تكذيب كردند او را فَأَخَذَهُمُ الْعَذابُ‌ پس فرا گرفت ايشان را عذاب يعنى قحط و ترس يا قتل روز بدر وَ هُمْ ظالِمُونَ‌ و حال آنكه ايشان ستم‌كاران بودند بر نفس خود بشرك و تكذيب و نزد بعضى از مفسران مراد بقريه شهر مكه نيست بلكه قريه لا على التعيين است كه حقتعالى بر سبيل فرض مثل بآن زده بعد از آن خطاب باهل ايمان كرده فرمود فَكُلُوا پس بخوريد اى مؤمنان‌ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ‌ از آنچه خدا روزى دهد شما را در بعضى از اخبار آمده كه قريش در حين شدت قحط كسى بحضرت رسالت فرستادند كه اگر مردان با تو دشمنى كردند كودكان و زنان را گناه چيست كه از قحطى بمردن نزديكند حضرت دستورى داد تا چيزى از طعام بمكه بردند و اين آيه را بر ايشان خواندند كه بخوريد اى كودكان و زنان مكه از آنچه خدا روزى شما كرده است بر دست فرستادگان پيغمبر آخر الزمان (ص) حَلالًا طَيِّباً در حالتى كه بيشبهه حرمت است و پاك از نجاست در انوار گفته كه حقتعالى امر كرد كه اهل مكه را با كل آنچه بر ايشان حلال كرده و بر شكر آنچه بر ايشان انعام فرموده بعد از اخبار كفر و كفران ايشان و تهديد ايشان بر كفران به آنچه مذكور شد از تمثيل و حلول عذاب بايشان بجهة صدايشان از ضييع جاهليت و مذاهب فاسده ايشان و اصح آنست كه حقتعالى بر سبيل اباحه امر بهمه بندگان كرده فرمود كه بخوريد روزيهاى حلال و لذيذ را كه بر شما انعام كرده‌ايم‌ وَ اشْكُرُوا و سپاس دارى كنيد نِعْمَتَ اللَّهِ‌ نعمت خداى را إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ‌ اگر هستيد كه خداى را تَعْبُدُونَ‌ ميپرستيد يا اوامر او را فرمان ميبريد و بعد از امر باكل مباحات‌