مِنْ بَعْدِ ما فُتِنُوا از پس آنكه عذاب كشيده بودند از كفار ايذاى تمام يافته‌ ثُمَّ جاهَدُوا پس جهاد كردند وَ صَبَرُوا و شكيبايى نمودند بر جهاد و ساير امور شاقه‌ إِنَّ رَبَّكَ‌ بدرستى كه آفريدگار تو مِنْ بَعْدِها از پس هجرت و جهاد و صبر لَغَفُورٌ هر آينه آمرزنده است عفو كند از ايشان گذشته را رَحِيمٌ‌ مهربانست ايشان را توفيق طاعة دهد در زمان آينده و يا رحمة كامله خود را بر ايشان نثار كند يَوْمَ تَأْتِي‌ در روزى كه آيد كُلُّ نَفْسٍ‌ هر نفسى يعنى هر انسانى‌ تُجادِلُ عَنْ نَفْسِها جدال كند از نفس خود يعنى با نفس مجادله آغاز كرده ملامت كند خود را مثلا عاصى گويد چرا معصية كردم مطيع گويد كه چرا طاعة بيشتر نكردم و بقول اكثر مفسران هر كسى سعى كند و مجادله نمايد در خلاصى نفس خود و گويد نفسى نفسى‌ وَ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ‌ و بتمام داده شود هر نفسى را ما عَمِلَتْ‌ جزاء آنچه كرده است‌ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ‌ و ايشان ستمديده نشوند در مكافات در خبر است كه روزى عمر بن الخطاب كعب الاخبار را گفت اى كعب ما را وعظى گوى و پندى ده گفت بآن خدايى كه جان من بدست قدرت او است كه اگر فردا عمل تو مثل عمل هفتاد پيغمبر باشد بر تو حالتى دست دهد و رقتى فرا گيرد كه در آن وقت بهيچ چيز مشغول نباشى مگر بنفس خود و دوزخ زفير زند و هيچ فرشته مقرب و پيغمبر مرسل نماند الا در آن ساعت بزانو در آيند تا آنكه ابراهيم خليل (ع) با وجود درجه خلت گويد بار خدايا من خليل توام از تو هيچ نميخواهم مگر خلاصى نفس خود و مصدق آنچه گفتم قول حقتعالى است كه‌ يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجادِلُ عَنْ نَفْسِها وَ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ‌ وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا و بيان كرد خدا مثلى براى جمع كسانى كه از محض لطف خود ايشان را مستغرق نعمت خود گردانيده باشد ايشان كفران آن نمايند و در مقابله شكرگزارى طغيان و عصيان آغاز كنند حق- تعالى آن نعمت را به نقمت بدل كند و آن مثل اينست‌ قَرْيَةً كانَتْ‌ دهى كه بوده‌ آمِنَةً ايمن از نزول قياصره و قصر جبابره‌ مُطْمَئِنَّةً آرميده و اهل آن آسوده كه هيچ خوف از اعادى نداشته باشند يَأْتِيها ميآمد بآن ديه‌ رِزْقُها رَغَداً مِنْ كُلِّ مَكانٍ‌ روزى اهل آن يعنى اقوات ايشان فراخ و بسيار از هر جاى يعنى از اطراف و جوانب آن‌ فَكَفَرَتْ‌ پس كافر شدند يعنى اهل آن كفران ورزيدند بِأَنْعُمِ اللَّهِ‌ بنعمتهاى خدا و شكر آن نكردند فَأَذاقَهَا اللَّهُ‌ پس بچشانيد خدا اهل آن را لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ‌