كافران آن را ببينند و بدانند كه شفاعت من بايشان نميرسد نوميد شوند و نزد ابليس روند و گويند كه اهل ايمان را شفيعى پديد آمد و ايشان را شفاعت كرد و ما را جز تو كسى نيست برخيز و براى ما شفاعت كن وى برخيزد و از مجلس او نتنى عظيم پديد آيد كه هيچكس نتنى چنان نشنيده باشد و گويد معشر الكفار إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِ‌ الايه پس همه را طعمه دوزخ كنند و حقتعالى بعد از وعيد كفار در وعد اهل ايمان ميفرمايد كه‌ وَ أُدْخِلَ الَّذِينَ‌ و در آورده شوند آنان كه‌ آمَنُوا گرويده‌اند بما جاء من عند اللَّه‌ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌ و كرده‌اند كردارهاى شايسته و پذيرفته‌ جَنَّاتٍ تَجْرِي‌ در بهشتهايى كه ميرود مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ از زير درختان و مساكن آن جويهاى آب و شير و انگبين‌ خالِدِينَ فِيها در حالتى كه جاويدان باشند در آن و در آرنده مؤمنان ببهشت فرشتگان باشند كه ايشان را با اكرام و تعظيم تمام بر رياض دار السلام درارند بِإِذْنِ رَبِّهِمْ‌ بدستورى و فرمان پروردگار ايشان را تَحِيَّتُهُمْ‌ تحيت ملائكه بر ايشان‌ فِيها در بهشت يا تحيت خدا بر ايشان يا تحيت هر يك از ايشان بر يكديگر سَلامٌ‌ سلام باشد كه دالست بر سلامتى از جميع آفات بعد از آن ايراد ضرب المثل ميكند كه بافهام نزديكتر است و مرغب ارباب عقول در اتباع حق و ميفرمايد كه‌ أَ لَمْ تَرَ آيا نديدى و ندانستى اى بنده بينا و دانا كه براى تفهيم شما كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا چگونه زد خداى مثلى را يعنى گردانيد خدا كَلِمَةً طَيِّبَةً كلمه پاكيزه را كه كلمه توحيد است يا دعوت اسلام يا هر كلامى كه دال بر حق باشد كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ مانند درخت پاك كه آن نخل است يا شجره‌ايست در بهشت اين تفسير ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا است و ميتواند بود كه بدل مثلا باشد و كشجرة صفت آن يا خبر مبتداى محذوف اى هى كشجرة و بنا بر تفسير اول جارى مجرى مفعول جعل است ابو العاليه روايت كرده كه بام دادى برخواستم و نزد مالك بن انس رفتم طبقى از رطب نزد او حاضر كردند گفت بخور يا ابا العاليه كه اين از آن درخت است كه حقتعالى فرموده كه‌ أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ زيرا كه روزى طبقى از بسر نزد پيغمبر (ص) آوردند اين آيه بر خواند كه‌ كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ و گويند هر درختى است كه ميوه خوش مزه و خوش صورت داشته باشد و بر هر تقدير ميفرمايد كه كلمة طيبة مانند شجره طيبة است‌ أَصْلُها ثابِتٌ‌ كه بيخ آن در زمين است و از او محكم و پا بر جا باشد چه اگر اصل ثابت نداشته باشد در زمين بر جاى نماند و ميوه نيارد وَ فَرْعُها و شاخ آن از غايت رفعت و بلندى‌ فِي السَّماءِ در جانب آسمان كشيده اينمبالغه است در رفعت و ميتواند بود كه مراد بفرع فروع‌