كه اجابت نمودند لِرَبِّهِمُ‌ مر فرمان پروردگار خود را الْحُسْنى‌ مثوبت نيكو است يا دار حسنى كه بهشت است‌ وَ الَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُ‌ و آنان كه اجابت ننمودند مر خداى را يَقُولُونَ لَهُمْ‌ اگر باشد مر ايشان را ما فِي الْأَرْضِ‌ آنچه در زمين است‌ جَمِيعاً همه آن از نقد و جنس و امتعه و ضياع‌ وَ مِثْلَهُ‌ و مانند اينها مَعَهُ‌ با آن باشد يعنى اگر آن قدر كه نقود و اقمشه دنيا است بآن اضافه كنند و همه در تصرف كافران باشد روز قيامت‌ لَافْتَدَوْا بِهِ‌ هر آينه فدا كنند آن را يعنى خواهند كه خود را باين جمله باز خرند و از عذاب برهند اما كسى از ايشان نستاند و آن فديه قبول نكند أُولئِكَ‌ آن گروه‌ لَهُمْ‌ مر ايشانراست‌ سُوءُ الْحِسابِ‌ بدى شمار يعنى سختى حساب چه حسنات ايشان را قبول نكنند و سيئات ايشان را نيامرزند ابراهيم نخعى گفته كه سوء حساب اخذ ايشان باشد به همه ذنوب بدون آنكه بعضى آن را آمرزند و مؤيد اينست حديث نبوى (ص) كه من نوقش فى الحساب عذب پس مراد بسوء حساب منقاشه و سخت‌گيرى باشد جبائى بر آنست كه سوء حساب محاسبه باشد بر وجه تقريع و توبيخ چه كافر را باين وجه حساب كنند و مؤمن را بر وجه يسير و سهولت حساب نمايند و مراد بسوء حساب سوء جزا است كه عبارت است از شدت عذاب و عقوبت و قول اول از ابى عبد اللَّه (ع) مرويست‌ وَ مَأْواهُمْ‌ و بازگشت ايشان‌ جَهَنَّمُ‌ دوزخ باشد وَ بِئْسَ الْمِهادُ و بد جائيست آن مستقر و نيز در مزيت بيان امتياز مؤمن و كافر ميفرمايد كه‌ أَ فَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّما أُنْزِلَ‌ آيا كسى كه ميداند آنچه فرو فرستاده‌اند إِلَيْكَ‌ بسوى تو مِنْ رَبِّكَ‌ از پروردگار تو الْحَقُ‌ درست و رست است‌ كَمَنْ هُوَ أَعْمى‌ همچون كسيست كه نابينا باشد بدل و انكار قرآن كند و همزه براى انكار است يعنى شبهه نيست در عدم تساوى ايشان بعد از ضرب مثل براى هر يك هم چنان كه شبهه نيست در عدم تساوى زبده تيره با آب صافى‌ إِنَّما يَتَذَكَّرُ جز اين نيست كه پند پذير مى‌شوند بقرآن‌ أُولُوا الْأَلْبابِ‌ خداوندان عقلهاى صافى شده از معارضه و هم‌

الَّذِينَ يُوفُونَ‌ آنان كه وفا مى‌كنند بِعَهْدِ اللَّهِ‌ بپيمان خدا كه در روز ميثاق بسته‌اند وَ لا يَنْقُضُونَ الْمِيثاقَ‌ و نميشكنند آن پيمان را يعنى نقض پيمان نميكنند كه عقول ايشان بآن دلالت كرده از اعتراف بربوبيت و وحدانيت حضرت عزت و يا عهدى كه خداى تعالى در كتب خود از ايشان فرا گرفته نقض آن نميكنند وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ‌ و آنان كه مى-