وَ مِمَّا يُوقِدُونَ‌ و بعضى از آنچه در كوره نهاده مى‌افروزيد و حفص بغيبت مى‌خواند يعنى مردمان مى افروزند عَلَيْهِ‌ بر او فِي النَّارِ در آتش يعنى مى‌گذارند از فلزات چون زر و نقره و آهن و غير آن‌ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ براى طلب پيرايه‌ أَوْ مَتاعٍ‌ يا براى اوانى و آلات محاربه و ادوات محارسه مقصود بيان حال منافع آنست و قوله‌ زَبَدٌ مبتداست و خبر آن مما يوقدون يعنى از آنچه آتش بر آن مى‌افروزند از فلزات كفى است‌ مِثْلُهُ‌ مثل آن كف كه بر روى آبست‌ كَذلِكَ‌ هم چنان كه ذكر كرده شد يَضْرِبُ اللَّهُ‌ مثل مى‌زند خداى‌ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ‌ حق را و باطل را تشبيه كرده سخن حق را در افادة و ثبات بآبى كه از جهت منافع خلق از آسمان فرود آيد و رودخانها بآن جارى شود بر قدر حاجت و مصلحت و در زمين مكث كند به اين وجه كه بعضى در منابع رود و بعضى در عروق ارض بعيون و آباد رسد و بفلزى كه براى پيرايه و امتعه مختلفه محتاج اليه باشد و قول باطل را در قلت نفع و سرعت زوال بكفى كه بر روى آب و بر زبر فلز باشد كما بين ذلك بقوله‌ فَأَمَّا الزَّبَدُ پس اما كف روى آب و خبث بالاى فلز فَيَذْهَبُ جُفاءً پس برود در حالتى كه مطروح و ساقط باشد وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ‌ و اما آنچه سود رساند مردمان را چون آب صافى يا فلز گداخته بى‌غش‌ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ‌ پس بماند در زمين تا بدان منتفع شوند ملخص سخن آنست كه اهل باطل اگر چه بسيار باشند مانند كف رودخانه‌ها و كف فلزات در حين جوشيدن در اندك مدتى جوش و خروشى كند و باندك فرصتى ناچيز و مضمحل گردند و اهل حق اگر چه اندك باشند مانند آب صافى مكث طويل نمايند و بمردمان نفع رسانند كَذلِكَ‌ همچنين كه ذكر كرده‌ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ‌ ميزند خداى مثلها را براى تعقل و تامل در آن و نزد بعضى از ارباب تاويل و تحقيق مراد از آب صافى قرآنست كه حيات دل اهل ايمانست و اوديه دلهااند كه اگر چه اندك باشند فرا خور استعداد خود از آن فيض مى‌گيرند و زبد تيره بر روى آب هواجس نفسانى و وساوس شيطانيست و در مجمع آورده كه مراد تشبيه مؤمن و اعتقاد او است بآب صافى كه منتفع به است در نباتات ارض و عيون و آبار منتفعه بآن و سبب حياة هر شي‌ء است و بذهب و فضه و ساير اعيان منتفع بها و تشبيه كافر و كفر او بزبد تيره باطل و غير منتفع به و بخبث حديد و ذهب و فضه كه منتفع به نيست بعد از آن بر سبيل استيناف بيان مآل حال هر يك از اهل حق و باطل ميكند بقوله‌ لِلَّذِينَ اسْتَجابُوا مر آنان را