ايشان شريكانى نگرفتند براى خدا كه مثل او آفريننده باشد و امتياز ميان آفريدگار هر يك مشتبه شود و بجهت اين گويند كه ايشان نيز مى‌آفرينند چنان كه خدا آفريننده است پس مستحق عبادت باشند چنان كه او است لكن ايشان فرا گرفتند شريكانى كه قادر نيستند بر آنچه خلق خدا بر آن قادرند چه جاى آنكه قادر باشند بر آنچه خالق آن بر آن قادر است‌ قُلِ اللَّهُ‌ بگوى اى محمد (ص) كه خدا خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ آفريننده همه چيزها است از آسمان و زمين و حيوانات و جمادات و اصناف خلق از جواهر و اعراض و شريك ندارد در آفريدن اينها تا شريك او باشند در پرستيدن حقتعالى خلق را موجب عبادت گردانيده و لازم استحقاق آن ساخته و بعد از آن نفى خلق كرده از ما عداى خود تا دلالت كند بر آنكه‌ وَ هُوَ الْواحِدُ و اوست يگانه در الوهيت‌ الْقَهَّارُ غالب بر همه چيزها بدانكه مجبره را نميرسد كه بر مذهب خود بعموم اللَّه خالق شي‌ء استدلال كنند و بجهت اين گويند كه افعال عباد مخلوق حق تعالى است زيرا كه آيه مذكوره حجت است بر كفار بآنكه حقتعالى خالق همه اشياء است نه اصنام پس ايشان را ميرسد كه گويند چون حقتعالى خالق همه چيزها است پس او خلق عبادت اوثان كرده باشد در ما فحينئذ توبيخى بر ما متوجه نباشد و چگونه معقول باشد كه خدا خلق عبادت اصنام كرده باشد در ما و بعد از آن ما را بر آن توبيخ كند كه چرا عبادت اصنام مى‌كنيد و عبادت من نمى كنيد پس فايده آيه باطل باشد و نيز اكثر اصحاب ما لفظ خلق را بر غير حق اطلاق نميكنند چه جاى آنكه گويند فلان يخلق كخلق اللَّه بلكه ميگويند فلان يفعل و يحدث و يعمل و معنى خلق نزد ايشان اختراع و ابداع است و اين مقدور عباد نيست و كسانى كه تجويز اطلاق لفظ خلق بر عباد مى‌كنند ميگويند كه او سبحانه در آيه نفى كرده است كه احدى خلق چيزى نمايد كه مانند خلق او باشد و ما باين تجويز قايل نيستيم زيرا كه خلق خدا اختراع و ابداع است پس افعال عبد مفعول او است و در محل قدرت او سبحانه بر آن و اسناد آن بخدا از حيثيت آنست كه قدرت عبد بر آن از او سبحانه است بعد از آن بيان مثل ميكند براى حق و باطل بقوله‌ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ فرو فرستاد از ابر يا از جانب آسمان‌ السَّماءِ آبى را كه‌ فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ پس روان شد رودخانه‌ها از آن آب‌ بِقَدَرِها باندازه خود يعنى هر وادى بمقدار خود بخوردى و بزرگى و تنگى و فراخى برابر داشت يا باندازه كه خدا مقرر كرده كه آن سود رساند و زيان نكند و دية جمع واديست و آن موضعيست كه آب در آن سيلان ميكند با كثرت و بر سبيل تجوز از براى آب جارى مستعمل شده و تنكيران بجهت آنست كه باران بر سبيل تفاوت در ميان بقاع واقع شود فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ‌ پس برداشت اين آب روان‌ زَبَداً رابِياً كف بلندى را يعنى كف را بر زير آورد از غايت تموج و غليان‌