چون قل و بع و خف و در حرف مثل ان و من و مذ كه از حروف جر است و ذكر سه ثلاثى كه آن المر و الر و طسم است بجهت مجي‌ء آنست در اقسام ثلثه و ايراد آن در سيزده سوره بجهت تنبيه است بر آن كه اصول ابنيه مستعمله سيزده‌اند ده از براى اسماء كه حاصل ميشود از ضرب احوال فا كه آن حركات ثلثه است دو احوال عين كه آن حركات ثلثه است با سكون و سقوط فعل بضم فا و كسر عين و فعل كه عكس آنست از اسم بجهت استثقال آنست و سه از براى افعال كه حصول آن از ضرب فتح فا است در حركات ثلثه عين و ايراد دو رباعيه كه آن المص و المر است و دو خماسيه كه آن كهيعص و حمعسق است بجهت تنبيه است بر آنكه هر يك از آنها را اصلى هست چون جعفر و سفرجل و ملحقى چون قردد و حجنفل و ميشايد كه تفويق حروف تهجى بر سور و عدم تعداد آن با جمعه در اول قرآن بجهت همين فايده باشد و مع ذلك متضمن اعاده تحديست و تكرير تنبيه و مبالغه در آن و معنى اين كه اين متحدى به مؤلف است از جنس اين حروف و نزد اكثر علماء بعضى حروف مقطعه اسماى سورند و تسميه سور بآن بجهت اشعار است بآنكه اين سور كلمات معروف التركيب‌اند پس اگر وحى نميبودند از جانب خدا قدرت مردمان نزد معارضه بآن ساقط نميشد و از علم الهدى رحمة اللَّه منقولست كه حقتعالى نام نهد سوره را به هر چه خواهد و استدلال بر اينكه اينحروف اسماء سورند بآنست كه اگر آنها مفهم نباشند پس خطاب به آن مانند خطاب باشد بمهمل و مثل تكلم برنجى با عربى و قرآن باسره بيان و هدى نميبود و ممكن نميبود تحدى بآن و اگر مفهم باشند پس يا آنست كه مراد بآن سوريند كه اينها در اوايل آن واقع شده اند و القاب آن و يا غير آن سور و ثانى باطل است زيرا كه اين هنگام يا آنست كه مراد بآنچيزيست كه آن حروف موضوع شده‌اند براى آن در لغت عرب و اين ظاهر است كه چنين نيست و يا در غير اين لغت و اين باطل است چه قرآن نازل شده بلغت عرب كقوله تعالى‌ بِلِسانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ‌ پس آن را حمل نتوان كرد بر غير لغت ايشان و گويند نزد بعضى از علماء تفسير اينكه حروف مزيده‌اند براى تنبيه و براى دلالت بر انقطاع كلام و استيناف كلام ديگر هم چنان كه مذهب قطرب نحويست و يا اشاره بكلمات مركبه از اين حروف كه اقتصار بر بعضى از آن شده كقوله (قد قلت لها قفى فقالت لى قاف اى اقف) هم چنان كه از ابن عباس مرويست كه الف الاء اللَّه است و لام لطف او و ميم ملك او و نيز از او منقول است كه مجموع الر و حم و ن بمعنى الرحمن است و الم بمعنى انا اللَّه اعلم است و غير آن از ساير فواتح و از سعيد بن جبير منقولست كه اين حروف مواد اسماء حسنى است اگر كسى راه بآن برد چنان كه از الر و حم و نون الرحمن حاصل ميشود و ليكن قدرت بشرى و قوت انسانى از وصل و جمع جميع آن عاجز است و بروايتى ديگر از ابن عباس الف از اللَّه است و لام از جبرئيل و ميم از محمد (ص) يعنى قرآن منزل شده از خداى تعالى بلسان جبرئيل‌