بعضى هشت بوده‌اند و جمعى ديگر بر آنند كه چهارده بوده‌اند و فرزندان يعقوب دوازده بودند (روبين و شمعون و لاوى و يهودا و يستبوخرون‌ [1] و رويالون‌ [2] و ذولى‌ [3] و تفتونى و كودا و اوشير و بينامين و يوسف) و هر يكى پدر قبيله‌اند و آنها را اسباط گويند و وجه تسميه يعقوب آن بود كه از وعيص توام بودند اول عيص از شكم آمد و در عقب او يعقوب و اسحاق همين دو پسر داشت حاصل كه هر يك از ابراهيم و يعقوب وصيت كردند باولاد خود باين وجه كه اى پسران من‌ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى‌ بدرستى كه خدا برگزيد لَكُمُ الدِّينَ‌ براى شما دين مرضى مشروع مامور به را كه اسلام است لقوله‌ فَلا تَمُوتُنَ‌ پس بايد كه نميريد إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ‌ مگر در حالتى كه شما مسلمانان باشيد ظاهر اين نهى است از موت بر خلاف حال اسلام و مقصود از آن نهى است از آنكه ايشان در حين موت بر خلاف حال اسلام باشند

كقوله‌ لا تصل الا و انت خاشع‌

و معنى مراد اينكه بر اسلام مداومت ميكنيد تا كه چون مرگ بشما رسد شما را بر دين اسلام يابد پس مراد نهى است از ترك اسلام نه از مرگ و تغيير عبارت بجهت دلالتست بر آنكه موت ايشان نه بر دين اسلام موتيست كه هيچ خيرى در او نيست و سزاوار آنست كه آن موت بايشان حلول نكند و نظير اينست در امر به اينكه (مت و انت شهيد) و مرويست كه يهود گفتند كه يا محمد ص (الست تعلم ان يعقوب اوصى بينه باليهودية يوم مات) يعنى اى محمد ص آيا ندانسته كه يعقوب در حين موت پسران خود را بدين يهوديت وصيت كرد حق تعالى اين آيه فرستاد كه مضمون وصيت يعقوب اين بود كه اى فرزندان من بر دين اسلام استمرار نمائيد تا بوقت حلول مرگ بشما نه آنكه ايشان را بدين يهوديت وصيت كرده باشد پس در رد قول ايشان ميفرمايد كه‌ أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ آيا شما حاضر بوديد ام منقطعه است و معنى همزه انكار است يعنى بلكه حاضر نبوديد إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ‌ آن هنگام كه آمد يعقوب را مرگ او و در آن حال وصيت كرد بفرزندان خود پس از كجا شما دعوى ميكنيد كه وصيت او بر اولاد بدين يهودى بود و ميتواند بود كه ام متصله باشد و متعلق بمحذوف و تقدير اينكه (أ كنتم غائبين ام كنتم شهداء) و نزد بعضى خطاب باهل ايمانست و معنى اينكه شما حاضر نبوديد نزد وصيت كردن يعقوب پسران خود را بلكه آن را از وحى دانستيد إِذْ قالَ لِبَنِيهِ‌ بدل از حضر است يعنى حاضر نبوديد در وقتى كه گفت يعقوب مر پسران خود را

[1] يشنوخور

[2]- زبولون‌

[3]- دون‌