حق و لكن‌ لَعَنَهُمُ اللَّهُ‌ رانده است خدا ايشان را از لطف و توفيق خود و خذلان ايشان كرده و تخليه ايشان نموده‌ بِكُفْرِهِمْ‌ بسبب ناگرويدن ايشان بر وجه عناد و انكار با وجود آيات داله بر وجوب ايمان و بجهت اين استعداد ايمان از ايشان منتفى شده يا آنكه اباى قلوب ايشان از آنچه محمد ص مى گويد و بر ايشان ميخواند بجهت خللى نيست كه در آن باشد بلكه جهت آنست كه حقتعالى خذلان ايشان كرد بسبب كفر و عناد ايشان كما قال اللَّه تعالى‌ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى‌ أَبْصارَهُمْ‌ و يا آنكه ايشان جماعت كفره‌اند و ملعون و مردود از رحمت الهى پس از كجا است دعوى علم ايشان و استغناى ايشان از تو و آيه دليلست بر آنكه كفر فعل عبد است زيرا كه اگر فعل خدا ميبود سزاوار لعن نميشدند فَقَلِيلًا ما يُؤْمِنُونَ‌ پس بايمان آوردنى اندك ايمان ميآرند يعنى ببعضى كتاب تصديق ميكنند و از بيشتر آن اعراض ميكنند و نميگروند پس نصب قليلا بر مصدرية است و تقدير اينست كه (ايمانا قليلا يؤمنون) و نزد بعضى مراد بقلة ايمان نفى ايمانست يعنى بهيچ چيز ايمان نميآورند و ذكر قلت شي‌ء و اراده عدم آن در كلام عرب شايع است كما يقال (قل ما رأيت هذا قط اى ما رايت هذا قط) و ما مزيده و تنكير قليلا كه از براى مبالغه است در تقليل مؤيد قول ثانيست و نزد بعضى نصب آن بر حاليت است اى (يؤمنون و هم قليل) يعنى در حالتى كه اندكند ايمان آورده‌اند مانند ابن سلام و اصحاب او و نزد بعضى تقدير اينست كه (بقليل ما يؤمنون) كه حذف جاره كرده‌اند و فعل بآن وصل كرده‌اند و منصوب ساخته و اين قول موافق تفسير قول اولست‌ وَ لَمَّا جاءَهُمْ‌ و آن هنگام كه آمد بديشان‌ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌ نوشته از نزد خدا يعنى قرآن‌ مُصَدِّقٌ‌ كه تصديق كننده است يعنى موافقست‌ لِما مَعَهُمْ‌ مر آن چيزى را كه با ايشانست يعنى تورية از توحيد و نبوت و وقوع بعث و نشور و غير آن از اصول دين جواب لما محذوفست و لما ثانيه دالست بر آن يعنى چون كتابى بايشان آمد كه موافق تورية است در اصول دين اسلام نگرويدند بآن و تصديق نكردند بآن‌ وَ كانُوا مِنْ قَبْلُ‌ و حال آنكه بودند پيش از فرود آمدن اين كتاب كه در وقت اضطرار و درماندگى‌ يَسْتَفْتِحُونَ‌ طلب فتح و نصرت ميكردند بدان كتاب و بكسى كه اين بر او فرود آيد و سبب آن بود كه هر گاه كفار عرب قصد يهود كردندى و كار بر ايشان تنگ شدى دست ها برداشتندى و گفتندى (اللهم انصرنا بنبى آخر الزمان المنعوت فى التورية) بار خدايا از تو نصرت ميخواهيم به محمد ص كه پيغمبر آخر الزمان است و در توريه وصف او مذكور است (على الّذين‌