دو. موقعيت جغرافيايى‌

كوفه، در گذشته، در قلب بلاد اسلامى قرار داشت و نزديك‌ترين نقطه براى مديريت قلمرو مسلمانان، بويژه براى نقاطى بود كه در عصر خليفه دوم، به قلمرو حكومت اسلامى افزوده شد.

در دوران زمامدارى امام على عليه السلام، مقرّ خلافت از مدينه به كوفه منتقل شد كه بى‌ترديد، افزون بر موقعيت اقتصادى، يكى از دلايل آن، دسترسى آسان از اين شهر به بلاد مختلف اسلامى، خصوصاً هنگام نياز به اعزام نيرو براى جنگ با معاويه بود.

بنا بر اين، كوفه از نظر جغرافيايى نيز مناسب‌ترين مكان براى اقدام بر ضدّ حكومت يزيد بود.

سه. موقعيت فرهنگى‌

كوفه، افزون بر موقعيت سياسى، نظامى و جغرافيايى آن، مهم‌ترين پايگاه فرهنگى جهان اسلام نيز بوده است. سياست خليفه دوم، اين بود كه در كوفه، سربازانى آشنا با قرآن وناآشنا با سنّت، پديد آورد. لذا نقلِ حديث را در كوفه ممنوع كرد و بر اين اساس، قاريان كوفه، غالباً مسلمانان تكْ‌بُعدى وناآشنا به سنّت بودند؛ امّا پس از به خلافت رسيدن امام على عليه السلام، سياست‌هاى اصولى فرهنگى ايشان در دوران حكومت، از يك سو، و حضور ياران بزرگ پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله كه همراه امام على عليه السلام به كوفه آمده بودند، از سوى ديگر، نقش مؤثّرى در رشد فرهنگى مردم كوفه داشت.

بر اين اساس، هنگام قيام امام حسين عليه السلام- كه حدود 25 سال از آغاز حكومت امام على عليه السلام مى‌گذشت-، بى‌ترديد، مردم كوفه، به طور نسبى از بالاترين سطوح فرهنگى در ميان جوامع اسلامى برخوردار بودند. از اين رو، زمينه اصلاح‌طلبى و قيام عليه ظلم و جور بنى اميّه، در اين شهر بيش از هر جاى ديگرى فراهم بود. شورش‌هاى مكرّر آنها بر ضدّ حكومت‌هاى وقت پس از قيام امام حسين عليه السلام، گواه اين مدّعاست.