بر پايه برخى از گزارش‌ها، نام مادر وى، اسماء بنت عُمَيس خَثعَمى است.

سنّ محمّد در هنگام شهادت، 22 سال گزارش شده و قاتلش، مردى از طايفه ابان بن دارِم بوده است؛ امّا به گزارش ابن شهرآشوب، او به دليل بيمار بودن، در كربلا كشته نشد.[1]

در «زيارت ناحيه مقدّسه» آمده است:

السَّلامُ عَلى مُحَمَّدِ بنِ أميرِ المُؤمِنينَ، قَتيلِ الإِيادِيِّ الدّارِمِيِّ لَعَنَهُ اللَّهُ وضاعَفَ عَلَيهِ العَذابَ الأَليمَ، وصَلَّى اللَّهُ عَلَيكَ يا مُحَمَّدُ وعَلى أهلِ بَيتِكَ الصّابِرينَ‌[2].

سلام بر محمّد، پسر امير مؤمنان؛ كُشته شده [به دستِ‌] ايادى دارِمى، كه خدا، او را لعنت كند و بر عذاب دردناك او بيفزايد! درودهاى خدا بر تو- اى محمّد- و بر خانواده شكيبايت!

نام وى در «زيارت رجبيّه» نيامده است.

يادآورى‌

گفتنى است كه الفتوح ابن اعثَم و به پيروى از او، برخى منابع ديگر، عمر بن على را از شهيدان كربلا معرّفى كرده‌اند و رَجَزى هم براى او نقل نموده‌اند،[3] در حالى كه برخى منابع، تصريح دارند كه وى، همراه امام حسين عليه السلام نبوده و در سال 75 يا 77 هجرى، در گذشته است. نقلى نيز وجود دارد كه بر اساس آن، وى به امام عليه السلام هم توصيه كرده كه به سوى كوفه نرود و خود، ماجراى اين ديدارش با امام عليه السلام را بعدها نقل كرده است. همچنين منابع بسيارى، ماجراهايى از عمر بن على در زمان عبد الملك مروان، آورده‌اند كه حاكى از زنده بودن وى پس از حادثه كربلاست. بنا بر اين، با توجّه به شهرت فراوان ماجراهايى كه زنده بودن وى را پس از كربلا مى‌رسانند، شهادت او در كربلا، پذيرفتنى نيست.[4]

[1] مانند كامل بهايى( ج 2 ص 303) و أعيان الشيعة( ج 1 ص 608) كه مادر محمّد را زينب كبرى گفته‌اند.

[2] الإقبال: ج 3 ص 73.

[3] قُتِلَ مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللَّهِ بنِ جَعفَرِ بنِ أبي طالِبٍ، وامُّهُ الخَوصاءُ ابنَةُ خَصَفَةَ بنِ ثَقيفِ بنِ رَبيعَةَ بنِ عائِذِ بنِ الحارِثِ بنِ تَيمِ اللَّهِ بنِ ثَعلَبَةَ مِن بَكرِ بنِ وائِلٍ، قَتَلَهُ عامِرُ بنُ نَهشَلٍ التَّيمِيُّ 409

( تاريخ الطبرى: ج 5 ص 469، تاريخ خليفة بن خيّاط: ص 179).

[4] مقاتل الطالبيّين: ص 95.