بزرگ تهرانى‌[1] و يوسف اليان سَركيس،[2] اين كتاب را به وى منسوب نموده‌اند. آنچه نظر اسماعيل پاشا را كم‌اعتبار مى‌كند، اشاره وى به وفيات الأعيان به عنوان منبع است، حال آن كه ما چنين مطلبى را در وفيات الأعيان نيافتيم و اسماعيل پاشا خود در كتاب ديگرش، إيضاح المكنون، كتاب را بدون ذكر مؤلّف آن، معرّفى كرده است.[3]

كتاب‌شناسان معاصر، مانند سيّد عبد العزيز طباطبايى، نيز بر اين اعتقادند كه اين كتاب را بر اسفراينى بسته‌اند؛ زيرا اسلوب و سبْك آن، با كتاب‌هاى تأليف‌شده در قرن چهارم، يعنى سال‌هاى تدريس و تأليف اسفراينى، همسان نيست.[4] نكته آخر، آن كه مطالب كتاب، بدون سند و مأخذ است و گاه چنان غير معتبر و دور از عقل است‌[5] كه تأليف آن را از سوى يك فقيه دانشمند، بعيد مى‌سازد. از اين رو، محقّقان خبره در سيره و تاريخ امام حسين عليه السلام، به انكار آن پرداخته‌اند.[6]

3. روضة الشهدا

كمال الدين حسين بن على واعظ كاشفى (م 910 ق) مبتكر سبْك قصّه‌پردازى و پردازش پندگونه از وقايع تاريخى است. او كه سنّى يا شيعه بودنش معلوم نيست، شيفته اهل بيت عليهم السلام بود و براى جذب عوام، حوادث تاريخى و بويژه حادثه عاشورا را با نثرى دل‌پسند به داستان در آورد و در اين ميان، مطالب معتبر و غير معتبر و مستند و

[1] الذريعة: ج 17 ص 72- 73 ش 380.

[2] معجم المطبوعات العربّية: ج 1 ص 436.

[3] ايضاح المكنون: ج 2 ص 685.

[4] ر. ك: أهل البيت فى المكتبة العربيّة: ص 655.

[5] مانند آن كه اسب امام حسين عليه السلام به تنهايى 26 سواره و نُه اسب را كشت( نور العين: ص 51) و يا جنگ از روز سوم محرّم شروع شد و امام عليه السلام در همان روز سوم، هزار نفر را كشت( ص 36) و موارد ديگر( ر. ك: ص 7 و 37- 38 و 41 و 44 و 48 و ...).

[6] مانند شهيد قاضى طباطبايى كه آن را در ضعف و جعل، مانند مقتل منسوب به ابو مخنف و سراسر قصّه مى‌خواند( تحقيق در باره اوّلْ اربعين حضرت سيّد الشهدا عليه السلام: ص 60) و نيز ميرزا محمّد ارباب در اربعين حسينيّه( ص 272) و فضلعلى قزوينى در الإمام حسين عليه السلام و أصحابه( ج 1 ص 150).