نام کتاب : گزيده شهادت نامه امام حسين بر پايه منابع معتبر نویسنده : محمدی ریشهری، محمد جلد : 1 صفحه : 35
بخشهاى مربوط به حماسه كربلا و شهادت ابا عبد اللَّه الحسين عليه
السلام و ياران او) است، با بررسى صدها گزارش و مأخذيابى مرحله به مرحله هر يك از
آنها، اهمّ منابع غير قابل استناد را شناسايى و ارزيابى و ضعفهاى آنها را گوشزد
كردهاند. البتّه اين، بدان معنا نيست كه همه مطالب اين كتابها، نادرست و تحريف
شده اند؛ زيرا در اين كتابها، گزارشهاى معتبرى نيز از كتابهاى كهن و اصلى تاريخ
و سيره، نقل شده است. مقصود ما، آن است كه در اين دسته از منابع، گزارشهاى نادرست
يا بدون منبع و پشتوانه تاريخى، به فراوانى يافت مىشوند كه نمىتوان بر آنها
اعتماد كرد و چه بسا با عملكرد و سيره رفتارى امام حسين عليه السلام و اهل بيت
گرامىاش نيز ناسازگارند. بدين جهت است كه مطالب ياد شده در اين گونه كتابها،
بدون ارزيابى، قابل استناد نيستند. اين منابع،[1]
عبارت اند از:
1.
مقتل الحسين عليه السلام المنسوب إلى أبى مِخنَف
ابو
مِخنَف لوط بن يحيى بن سعيد (م 158 ق)، از مورّخان مورد اعتماد و از اصحاب امام
صادق عليه السلام است. او به احتمال فراوان، شيعه و البته مقبول مورّخان فريقَين
است و از اين رو، تاريخنگاران و سيرهنويسان متعدّدى از كتاب او در باره قيام
امام حسين عليه السلام نقل كردهاند. از اين ميان، مىتوان به: محمّد بن عمر واقدى
(م 207 ق)، ابن قُتَيبه (م 276 ق) در الإمامة و السياسة، محمّد بن جرير طبرى (م
310 ق) در تاريخش، ابن عبد ربّه (م 328 ق) در العقد الفريد، على بن حسين مسعودى (م
345 ق) در مُروج الذهب و أخبار الزمان، شيخ مفيد (م 413 ق) در الإرشاد و نيز
النصرة فى حرب البصرة، شهرستانى (م 548 ق) در الملل و النحل، خوارزمى (م 568 ق) در
مقتل الحسين عليه السلام و در آخرين حلقهها به ابن عساكر (م 571 ق) در تاريخ
دمشق، ابن اثير (630 ق) در الكامل، سبطِ ابن جوزى (م 654 ق) در تذكرة الخواصّ و
ابو الفدا (م 732 ق) در المختصر فى أخبار البشر اشاره كرد.[2]
[1] مقصود، همان« اهمّ
منابع» و« تأثيرگذارترين منابعِ» غير قابل استناد است و اگر به برخى آثار غير قابل
استنادِ ديگر( نظير: سعادات ناصرى، طوفان البكاء و رياض القدس) نپرداختهايم، تنها
به اين دليل( محورى نبودن آنها) است.
[2] ر. ك: وقعة الطفّ: ص 9(
مقدّمه). گفتنى است كه روايات ابو مخنف، در منابع كمتر شناخته شدهاى همچون مَصرع
الشَّين( ر. ك: كتابخانه ابن طاووس: ص 63) و مقتل مسكو( ر. ك: تراثنا: ش 68) نيز
درخور رديابى و بررسى اند.
نام کتاب : گزيده شهادت نامه امام حسين بر پايه منابع معتبر نویسنده : محمدی ریشهری، محمد جلد : 1 صفحه : 35