1. منابع قابل استناد،

2. منابع غير قابل استناد،

3. منابع معاصر،

4. منابع مفقود.[1]

مقصود از منابع قابل استناد، آن دسته از منابع اند كه هويّت تاريخى دارند و نويسندگان آنها، معيّن، شناخته شده و از عالمان روشمند بوده‌اند، هر چند ديده نقد خود را بر يكايك روايات آنان، باز نگاه مى‌داريم.

منابع غير قابل استناد يا ضعيف، منابعى داستانى، بى‌سند و بدون پشتوانه تاريخى اند كه اخبار گزارش شده در آنها را تنها به شرط يافتن مؤيّدهاى تاريخى و تقويت شدن به وسيله منابع دسته نخست، مى‌پذيريم.

در اين جا، ابتدا منابع مهمّ قابل استناد (33 كتاب)، به اجمال و سپس منابع ضعيف مشهور (ده كتاب) معرّفى خواهند شد[2] و در ادامه، ضمن اشاره‌اى به منابع معاصر، اين نكته توضيح داده مى‌شود كه چرا در دانش‌نامه امام حسين عليه السلام، گزارش‌هاى منابع متأخّر، مورد بهره‌بردارى قرار نگرفته‌اند.

الف- منابع قابل استناد

خوش‌بختانه منابع‌كهن متعدّد و قابل‌اتّكايى در دست اند كه به گزارش نهضت عاشورا پرداخته‌اند. اين منابع را مى‌توان به دو دسته: مستقل (منابعى كه ويژه گزارش‌دهى از نهضت عاشورا و حماسه‌سازان اين واقعه بى‌نظيرند) و مشتمل (منابعى كه‌

[1] در اين كتاب، براى رعايت اختصار، در باره منابع مفقود، توضيحى ارائه نشده است. همچنين منابع قابل استناد و منابع معاصر، به اجمال معرفى شده‌اند. براى مطالعه بيشتر، ر. ك: دانش‌نامه امام حسين عليه السلام: ج 1 ص 51- 116.

[2] در اين معرّفى‌ها، از چهار كتاب زير، بيش از همه، استفاده كرده‌ايم: كتاب‌شناسى تاريخى امام حسين عليه السلام، محمّد اسفنديارى؛ عاشورا پژوهى، محمد صحّتى سردرودى؛ تأمّلى در نهضت عاشورا، رسول جعفريان؛ عاشورانامه( مجموعه مقالات)، ج 4( كتاب‌شناسى‌ها).