مرحله هفتم: عزادارى پس از صفويان‌

حكومت صفوى، پس از دو قرن، به ضعف و انحطاط گراييد و در برابر هجوم اشرف افغان، دوام نياورد و سقوط كرد و تلاش‌هاى اندك شاه تهماسب دوم نيز راه به جاى نبرد؛ امّا نادر با يورش بى‌امان، بر اوضاع، چيره شد و مناطق اشغالى را از افغانيان و دولت عثمانى، باز پس گرفت و تماميت ارضى را به كشور ايران، باز گردانيد.

نادر، از آغاز سلطنتش به انگيزه و يا بهانه وحدت و صلح، به تغيير فرهنگ دينى رايج در ايران پرداخت و از جمله، عزادارى امام حسين عليه السلام را ممنوع ساخت و اين منبع را در منشور موسوم به بيانيّه مُغان آورد. ميرزا محمّد خليل مرعشى صفوى، از تلاش نادر براى زدودن تمام مَظاهر شعائر شيعى گزارش مى‌دهد.

دولت نادر، چندان دوام نياورد و پس از آن، دولت‌هاى ديگرى (مانند: زنديه و قاجاريه) با گرايش‌هاى شيعى بر سر كار آمدند و شعائر شيعى، احيا شد و عزادارى ادامه يافت. پس از حاكميت يافتن «قاجاريان»، عزادارى محرّم، گسترش يافت و بر كميت و كيفيت آن، افزوده شد و شيوه‌هاى عزادارى، اوج گرفت و دولت‌مردان نيز در رواج آن كوشيدند و حتّى تكايا و هيئت‌هاى دولتى به راه انداختند.

جز ايران، در عراق و هند نيز عزادارى رواج يافت و شيعيان در نواحى مختلف جهان اسلام، به عزادارى مى‌پرداختند؛ امّا در ايران، پس از آن فراز، فرودى در پيش بود و با نفوذ استعمار انگلستان و حضور عنصر قلدر و بى‌باك و بى‌هويتى مانند رضاخان در رأس حاكميت، ستيز با مظاهر دينى آغاز گرديد و عزادارى، يكسر، منع شد. پس از خروج رضاخان از ايران، عزادارى به حالت عادى باز گشت و همچون سده‌هاى گذشته، رونق يافت.

در عراق نيز در روزگار حاكميت صدام و سلطه حزب بعث، بويژه در سال‌هاى پايانى حاكميت او، عزادارى شيعيان، با مشكل مواجه شد، كه البتّه پس از سقوط او، حالت شور و هيجان پيشين، به عراق باز گشت.

\*\*\*