(1) منزلت و جايگاه عزادارى در سخن و سيره پيشوايان‌[1]

بر پايه روايات، برپا داشتنِ عزا براى سالار شهيدان و يارانش، مرثيه‌سرايى براى آنان و گريه بر مصائبى كه بر ايشان گذشته است، بويژه در دهه اوّل محرّم و خصوصاً در روز عاشورا، مورد تأكيد اهل بيت عليهم السلام بوده است. عزادارى براى سيّد الشهدا، در حقيقت، اظهار محبّت به خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله است كه قرآن، مودّت آنها را واجب كرده است:

«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى‌.[2]

بگو در برابر اين [رسالت‌]، مزدى از شما نمى‌خواهم، جز دوست داشتن خويشاوندان [خود] را».

عزادارى براى سيّد الشهدا عليه السلام، اظهار همدردى در بزرگ‌ترينِ مصائبى است كه براى اهل بيت عليهم السلام و در واقع براى اسلام، پيش آمده است. امامانِ اهل بيت عليهم السلام، جز تأكيدهاى مستقيم قولى، به گونه‌هاى ديگرى نيز بر اهمّيت عزادارى براى امام حسين عليه السلام و زنده نگه داشتن آن، تأكيد داشته‌اند كه به مواردى اشاره مى‌گردد:

يك. مرثيه‌سرايان سيّد الشهدا عليه السلام، پيش از واقعه كربلا

بر پايه آموزه‌هاى حديثى، نخستين كسى كه قبل از واقعه كربلا براى سيّد الشهدا عليه السلام مرثيه‌سرايى كرده، خداوند متعال است كه آدم ابو البشر عليه السلام، ابراهيم خليل عليه السلام و خاتم‌

[1] اين فصل، توسط فاضل ارجمند، جناب آقاى محمّدحسين صالح آبادى، نگارش يافته است.

[2] ر. ك: تاريخ الطبرى: ج 5 ص 589.