3. بر فرض كه از عبارت ياد شده، استنباط شود كه ابن مشهدى، همه راويان كتاب المزار الكبير را توثيق كرده است، با عنايت به اين كه وى از متأخّرانْ محسوب مى‌شود، قطعاً توثيق او هم بر پايه حدس و نظر بوده و از اعتبار لازم، برخوردار نيست.

بر اين اساس، هر چند مورد وثوق بودن مشايخ ابن مشهدى، موجب اعتبار نِسبى روايات كتاب اوست، ليكن اين اعتبار، به گونه‌اى نيست كه بتوان با اطمينان، زيارت‌نامه ياد شده را به طور مستقيم، به امام زمان عليه السلام نسبت داد و لذا به كسانى كه «زيارت ناحيه مقدّسه» را بازگو مى‌نمايند، توصيه مى‌شود كه آن را مستقيماً به امام زمان عليه السلام نسبت ندهند؛ بلكه آن را به نقل از كتاب المزار الكبير، از ناحيه مقدّسه، گزارش نمايند.

گفتنى است درباره كتاب ابن مشهدى، نكات ديگرى نيز هست كه در اين مختصر، فرصت پرداختن به آنها نيست.

ميزان اعتبار زيارت دوم (مشهور به «زيارت شهدا»)

اين زيارت‌نامه نيز منسوب به ناحيه مقدّسه است؛ ليكن به «زيارت شهدا» مشهور است. در اين باره نيز چند نكته قابل توجه است:

1. اين زيارت، در كتاب‌هاى: الإقبال،[1] المزار الكبير[2] و مصباح الزائر[3] آمده است؛ ليكن در مصادر كهن، مانند: كامل الزيارات و مصباح المتهجّد، گزارش نشده است.

2. با عنايت به اين كه شيخ طوسى در سلسله سند اين روايت (زيارت) است، جاى اين پرسش وجود دارد كه: چرا ايشان، اين زيارت را در مصباح المتهجّد نياورده است؟

[1] آية اللَّه آخوند محمّدكاظم بن حسين خراسانى، متولّد سال 1255 ق، در مشهد ومتوفّاى سال 1329 ق، در نجف، از علماى بزرگ اماميه و از مصلحان نامدار عالم اسلام است كه از جهت گستردگى حوزه درس و روشمندى در تدريس فقه و اصول فقه، يگانه عصر خود بود و به نهضت مشروطه در ايران، كمك‌هاى شايانى نمود. اثر مشهور وى، كفاية الاصول است.

[2] حماسه حسينى: ج 1 ص 56.

[3] الملهوف: ص 155.