نيز در زمره كاتبان قرار گرفتند. البته كسانى از قريش نيز كه در سال‌هاى پس از هجرت به مدينه مهاجرت كرده و يا پس از فتح مكه به آن شهر آمدند، به عنوان كاتب معرفى شده‌اند.

ابو المنذر ابى بن كعب (م 35 ق)، كه در جاهليت نوشتن مى‌دانست،[1] نخستين مدنى است كه در خدمت كتابت قرآن قرار گرفت.[2] به او «سيد القراء» لقب داده بودند.[3] از وى رواياتى در باره ثواب تلاوت برخى سوره‌هاى قرآن نقل شده است.[4] ابن‌سعد او را آگاه‌ترين فرد بر قرائت قرآن دانسته‌[5] و آورده است كه او از كسانى است كه در عصر رسول خدا به جمع‌آورى قرآن پرداختند.[6] در برخى منابع، توصيه شده است قرآن را از چهار نفر از جمله ابىّ بن كعب، فرا بگيرند.[7] به نقل امام صادق عليه السلام، اهل بيت، قرآن را بر اساس قرائت ابىّ تلاوت مى‌كنند.[8] گويند: پيامبر قرآن را به طور كامل بر ابىّ املا كرد و از اين رو در دوران يكسان كردن مصاحف در عهد عثمان، سرپرستى گروه به او واگذار شد و در موارد اختلافى با نظر او مشكل حل مى‌گرديد.[9] پس از ابىّ بن كعب،[10] زيد بن ثابت، كه كتابت را از اسيران بدر آموخته بود، به جمع كاتبان پيوست.[11] وى هنگام هجرت رسول اللَّه يازده سال بيشتر

[1]. الطبقات الكبرى: ج 3 ص 498.

[2]. تاريخ دمشق: ج 4 ص 324.

[3]. الإصابة: ج 1 ص 181؛ تاريخ دمشق: ج 7 ص 308؛ سير أعلام النبلاء: ج 1 ص 390.

[4]. مجمع البيان: ج 3 ص 5.

[5]. الطبقات الكبرى: ج 3 ص 500.

[6]. الطبقات الكبرى: ج 2 ص 355؛ الفهرست: ص 30.

[7]. سير أعلام النبلاء: ج 1 ص 391.

[8]. الكافى: ج 2 ص 634.

[9]. المصاحف، سجستانى: ص 30؛ التمهيد فى علوم القرآن: ج 1 ص 348.

[10]. تاريخ دمشق: ج 4 ص 324.

[11]. الطبقات الكبرى: ج 2 ص 22.