برخى
نخستين كاتب وحى در مكه را ابن ابى سرح دانستهاند[2]
و اين در حالى است كه او سالها پس ازهجرت پيامبر به مدينه و طبق گزارشى، پيش از
فتح مكه (سال هشتم) مسلمان شد.[3] او در مدت كتابت خود، گاه از
واژههاى جايگزين استفاده مىكرد.[4] گويند بخشى از آيه 93 انعام
در نكوهش اوست[5] و سپس مرتد گرديد و در فتح
مكه از كسانى بود كه رسول خدا فرمان قتل آنان را صادر كرد كه با وساطت برادر
رضاعىاش عثمان، از مرگ نجات يافت.[6] معيقب بن ابى فاطمه دوسى نيز
سياهه غنايم پيامبر صلى الله عليه و آله را مىنوشت.[7]
در باره حنظلة بن ربيع، معروف به حنظله كاتب،[8]
گفتهاند كه هر وقت كاتبى نبود، او را فرا مىخواندند.[9]
به نقلى او فقط يك بار در حضور رسول خدا به نوشتن پرداخت و بدين سبب اين شهرت را
پيدا كرد.[10] به هرحال بيشترِ كتابتى كه از
او بازگفتهاند، مربوط به نامههايى است كه پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله
و در زمان خلفا نوشته است.[11]
كتابت
وحى در مدينه
با
هجرت رسول خدا صلى الله عليه و آله به يثرب، بر شمار كاتبان وحى افزوده شد و برخى
انصار