نداشت.[1] همسايگى وى با پيامبر باعث شده بود تا او در غياب ابىّ به كتابت پردازد.[2] البته كار او بيشتر نامه‌نگارى بود تا كتابت وحى.[3] زيد، به تدريج در دوره خلفا حتى از ابىّ بن كعب نيز شهرت بيشترى پيدا كرد؛ زيرا ابىّ بن كعب با ابوبكر بيعت نكرد،[4] اما زيد از مقربان دستگاه خلافت بود.[5]

از ديگر كسانى كه به عنوان كاتب وحى از آنها نام برده شده مى‌توان به عبد اللَّه بن رواحه (م 8 ق)، ثابت بن قيس (م 12 ق)، حنظله بن ربيع اسدى، حذيفة بن يمان، علاء بن عقبه، محمد بن سلمه، عبد اللَّه بن زيد، جهيم بن صلت، حنظلة بن عامر، عبد اللَّه بن عبد اللَّه بن ابىّ، ابوزيد بن قيس بن السكن، عقبة بن عامر، معاذ بن جبل، مغيرة بن شعبه، ابان بن سعيد بن عاص، معاويه، خالد بن وليد، عمرو بن عاص، عبد اللَّه بن ارقم، حويطب بن عبد العزى و ابوايوب انصارى اشاره كرد.[6] گويند ابوايوب، كاتبِ نامه‌اى به تيره بنى عذره بود و از كاتب وحى بودن وى به صراحت ياد نشده است.

برخى گفته‌اند كاتبان عمده و ملازم‌ترين افراد با پيامبر صلى الله عليه و آله در مدينه، امام على عليه السلام، زيد بن‌ثابت‌[7]، ابَىّ بن كعب و عثمان بوده‌اند كه در اين صورت، اينان را بايد كاتبان رسمى وحى قلمداد كرد و بقيه در مرتبه دوم قرار داشتند و تنها در غياب ايشان عهده‌دار كتابت مى‌شدند.[8] امام على عليه السلام نخستين فردى است كه از آغاز وحى تا پايان آن را نوشته است. ابن نديم از على عليه السلام به عنوان اوّلين «جَمّاع القرآن (گردآوردنده‌

[1]. الاستيعاب: ج 2 ص 537.

[2]. الاستيعاب: ج 2 ص 538.

[3]. الاستيعاب: ج 2 ص 865.

[4]. تاريخ اليعقوبى: ج 2 ص 124- 154.

[5]. الصحيح من السيرة النبى الأعظم: ج 5 ص 210؛ تاريخ اليعقوبى: ج 2 ص 154.

[6]. سبل الهدى: ج 11 ص 381 و ج 1 ص 58.

[7]. إمتاع الاسماع: ج 9 ص 334.

[8]. إمتاع الاسماع: ج 9 ص 334.