ما با اين پديده‌هاى معنوى، انسِ كمترى داريم. بنا بر اين معمولًا نمى‌توانيم روابطِ آنها با يكديگر را به طور صحيح كشف كنيم.

بعضى اوقات بدون آمادگى به تحليلِ اين پديده‌هاى معنوى مى‌پردازيم و مرتكبِ اشتباهاتِ بزرگى مى شويم.

به عنوان مثال از روى اشتباه مى‌گوييم:

نماز بسيار خوب است؛ زيرا نوعى ورزش يا نرمش است. روزه بسيار خوب است چون جنبه طبى دارد. وضو و غسل بسيار خوب هستند، زيرا جنبه بهداشتى دارند. خلاصه براى شناختِ پديده‌هاى معنوى مانند نماز، روزه، وضو، تقرب و امثال آنها، اين پديده‌ها را در حدّ پديده‌هاى مادّى مانند ورزش و نرمش پايين مى‌آوريم. اين گونه شناخت و تحليلِ پديده‌هاى معنوى درست نيست، زيرا معناى آن اين است كه مثلًا حضرت سلمان كه داراى مقام معنوىِ والا بود، مقام و منزلتش اين بوده كه بسيار ورزش مى‌كرده است!!! يا فلان عارف كه مقام معنوىِ بلندى داشته است، مقام والايش اين بوده كه بسيار نرمش مى‌كرده يا اينكه بهداشت را خيلى خوب رعايت مى‌نموده است.

البته من نمى‌خواهم بگويم ورزش و يا بهداشت، چيزهاى بدى هستند. هر كدام از اينها در جاىِ خود بسيار مفيد و ارزشمند مى‌باشند. اما اگر بخواهيم عبادات و پديده‌هاى معنوى را در امثال ورزش و بهداشت خلاصه كنيم، اين گونه تجزيه و تحليل و شناختْ بسيار اشتباه و نادرست است.

ماه رمضان، ماه خودسازى است. پيشوايان دينِ ما در مورد خودسازى در اين ماه، دستورهاى فراوانى به ما داده‌اند.

آنها فرموده‌اند: در ماه رمضان، شب‌ها را بيدار باشيد و در خلوت و با تمركزِ فكر عبادت كنيد، قرآن و نماز بخوانيد، خداوند را ذكر نماييد، خود را در محضر خدا بدانيد، با خداوند حرف بزنيد. اين عباداتْ سببِ خودسازى و تهذيب نفسِ ما مى‌شوند تا آنجا كه: «رسد آدمى به جايى كه بجز خدا نبيند».

بر اساس تعليمات قرآن و سخنان گران قدرِ پيامبر عظيم الشأن اسلام و ائمه هُدى‌ عليهم السلام، ماه رمضانْ ماه خودسازى است.

ان‌شاءاللّه همه ما از اين فرصت به خوبى استفاده كنيم.

ماه رمضان چه تفاوتى با ماه شوال دارد؟

ماه شعبان و ماه شوال چه فرقى با يكديگر دارند؟ تفاوت ماهوى شب قدر با ساير شب‌ها چيست؟ وحى چيست؟ ارتباط و اتصال پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله با جهانِ غيب چگونه است؟

منظور از نزول قرآن چيست؟ حقيقتِ ليلة القدر چيست؟

دستِ ما از عمقِ پاسخ به اين پرسش‌ها كوتاه است. ما درك عميقى از اين موضوعات نداريم. پاسخ حقيقىِ كاملِ اين پرسش‌ها را تنها پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و افرادى كه در دامانِ ايشان تربيت شده‌اند، مى‌دانند. «مَنْ فَقَدَ حِسّاً فَقَدْ فَقَدَ عِلْماً»؛ يعنى هر كس فاقد حسّى باشد، علمى را از دست داده است. حضرت امام رحمه الله در بياناتشان كه اخيراً هم پخش شد، به اين مطلب اشاره مى‌فرمودند.

ما نسبت به حقيقتِ پديده‌هاى معنوى و رابطه آنها با يكديگر و واكنش‌هاى آنها، علم نداريم، تنها انسان‌هاى برجسته و والا از اين مطالب آگاه هستند. آگاهى‌هاى اندكِ ما از اين موضوعات، و تحليل و برداشتِ ما از اين موضوعاتْ مخلوقِ ذهنِ ماست.

هر چند دستِ ما از علم به حقيقتِ پديده‌هاى معنوى كوتاه است؛ تاريخ اسلام پر از آثارِ اين پديده‌هاى معنوى و افرادى است كه به ارزش‌هاى معنوى آراسته شده‌اند.

همواره در جهان اسلامْ صالحان، ابرار، فقيهان، انسان‌هاى نيك و مقرَّب كه دلشان پاك و چشمانشان باز و سخنشانْ سخنِ حق‌