و من لشكر و رزمنده به كمك شما فرستادم. اما نيروهاى من، براى شما قابلِ ديدن نبود.

«وَ عَذَّبَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ ذلِكَ جَزاءُ الْكافِرينَ»[1]

خداوند قبيله هَوازِن و همراهانِ آنها را شكست داد و آنها را تنبيه كرد. پاداش كفّار همين است.

در اينجا، آيه «ثُمَّ اعْجَبَتْكُمْ كثْرَتُكُمْ» مورد توجّهِ ماست. اين آيه مى‌گويد:

مغرور بودن، انتظاراتِ بالا داشتن، همه چيز را به گردن خدا گذاشتن، يواش يواش احساس مسئوليت نكردن، خود را به كنارى كشيدن و در فكرهاى ديگر فرو رفتن، اينها بلا است.

خداوند در آيات مختلفِ قرآن، مرتب مى‌خواهد به ما بگويد كه:

«امْ حَسِبْتُمْ انْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ...»[2]

[مى‌پنداريد كه به بهشت خواهيد رفت؟ و هنوز آنچه بر سرِ پيشينيانِ شما آمده، بر سرِ شما نيامده؟ ...]

شما به امت‌هاى ديگر و پيش از خود نگاه كنيد. ببينيد آنها چگونه بودند.

«... مَسَّتْهُمُ الْبَأساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا ...»[3]

گرفتارى‌ها و سختى‌ها پشتِ سرِ هم آمدند. آن قدر گرفتار شدند كه پاهايشان لغزيد، دل‌هايشان لرزيد، فكرهايشان آشفته شد.

«... وَ زُلْزِلُوا حَتّى‌ يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتى‌ نَصْرُ اللَّهِ ...»[4]

[و متزلزل شدند تا آنجا كه پيامبر و مؤمنانى كه با او بودند، گفتند: پس يارىِ خدا كِى خواهد رسيد؟ ...]

كم كم همراهانِ پيامبر خدا مى‌گفتند:

پس امداد خداوند كجا است؟ يارىِ خداوند چه شد؟ چرا شرايط اين طور شد؟

«... الا انَّ نَصْرَ اللَّهِ قَريبٌ ...»[5]

كمكِ خداوند نزديك است؛ اما امدادِ خداوند شرط دارد. شرطش چيست؟

«انَّ الّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ الَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ ابْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتى‌ كُنْتُمْ تُوعَدُونَ»[6]

[بر آنان كه گفتند: پروردگار ما اللّه است و پايدارى ورزيدند، فرشتگان فرود آيند كه مترسيد و غمگين مباشيد، شما را به بهشتى كه وعده داده شده، بشارت است.]

[1]- همان.

[2]- سوره‌بقره( 2)، آيه 214.

[3]- همان.

[4]- همان.

[5]- همان.

[6]- سوره فُصّلت( 41)، آيه 30.