نفس، انسان دچار دنياگرايى شده و آخرت را به فراموشى مى‌سپارد و بى‌ترديد، جايگاه چنين كسى دوزخ خواهد بود.

برابر اين آيات، بيمناك نبودن از خداوند و هواپرستى نفس، دو عامل طغيانگرى نفس هستند: عبارت «مَن طَغَى» به فساد عقيدتى انسان اشاره مى‌كند؛ زيرا طغيان، ناشى از خودبزرگ‌بينى است و خودبزرگ‌بينى از نداشتن معرفة الله ناشى مى‌شود؛ كسى كه خدا را به عظمت بشناسد، خود را بسيار كوچك و ناتوان يافته و هيچ‌گاه پا از مسير عبوديت فراتر نمى‌نهد؛ همچنين گزاره «وَ آثَرَ الْحَياةَ الدُّنْيا» اشاره به فساد عملى آنهاست؛ چرا كه طغيان سبب مى‌شود كه انسان لذت‌هاى زودگذر دنيا و زرق‌وبرق آن را بالاترين ارزش به شمار آورده و آن را بر همه چيز مقدم بداند؛ اين دو در حقيقت علت و معلول يكديگرند؛ طغيان و فساد عقيده، سرچشمه فساد عمل و ترجيح زندگى ناپايدار دنيا بر همه‌چيز بوده و سرانجام اين دو، آتش سوزان دوزخ است.

على (ع) در حديثى پيرامون سرنوشت طغيان‌گران مى‌فرمايد:

«و من طغى ضل على عمل بلا حجة

: كسى كه طغيان كند گمراه مى‌شود و دست به اعمالى مى‌زند كه هيچ دليلى براى آن ندارد»؛ و اين ناشى از همان خودبزرگ‌بينى است كه انسان تمايلات خويش را بدون هيچ دليل منطقى مى‌پذيرد و براى آن ارج قائل است.[1]

با بررسى آيات پيش‌گفته همچنين مى‌توان به وجود نوعى تقابل دست يافت؛ زيرا با توجه به اينكه دو طايفه ياد شده به حسب حالى كه دارند، مقابل يكديگر قرار مى‌گيرند، قهرا وصفى كه براى هريك از آنها

[1]. تفسير نمونه، ج 26، ص 106- 107.