ارائه شده، در مقابل وصفى است كه براى ديگرى آمده است؛ ازاين‌رو اقتضاى اينكه اهل بهشت با ويژگى ترس از مقام پروردگارشان، توصيف شده‌اند- با درنظرگرفتن اينكه ترس، نوعى تاثرپذيرى از شخص ضعيف و مقهور در برابر شخص قوى و قاهر، و خشوع و خضوع در برابر او است- اين خواهد بود كه طغيان اهل جهنم- با توجه به اينكه طغيان به معناى تعدى از حد است- به معناى تأثيرنپذيرفتن طاغيان از مقام پروردگارشان، و استكبار ورزيدن و خروج آنان از حد عبوديت، و در نتيجه خاشع و خاضع نشدن، و طبق اراده او، و بر وفق اختيار او- كه همان سعادت جاودانه ايشان است- عمل نكردن خواهد بود؛ همچنان كه آنان به پيروى از هواى نفس، در پى زينت حيات دنيا خواهند رفت.[1]

سرانجام طغيان‌گران، به تصريح آيه (... وَ لا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوى‌)[2] دچار شدن به خشم الهى و سقوط از مقام انسانى است؛ مراد از «هوى» در اصل به معناى سقوط از بلندى است، كه معمولًا نتيجه آن، نابودى خواهد بود؛ همچنان كه مى‌توان آن را اشاره به سقوط مقامى و دورى از قرب پروردگار و رانده شدن از درگاه خداوند دانست؛[3] برخى از مفسران نيز آن را به معناى درافكندن، معنا كرده‌اند.[4]

«والحمدلله ربّ العالمين»

[1]. الميزان فى تفسير القرآن، ج 20، ص 193.

[2]. طه: 81.

[3]. تفسير نمونه، ج 13، ص 262.

[4]. التبيان فى تفسير القرآن، ج 7، ص 195.