زبير پس از كناره‌گيرى از جنگ، به دست «عمرو بن جرموز»، در وادى السباع‌[733] يا وادى سفوان، نزديكى بصره، در سن 64 سالگى، كشته شد.[734] امام على (ع) پس از آگاهى يافتن از قتل زبير، در سوگ او گريست و با يادآورى خدمات زبير به پيامبر اسلام (ص)، قاتلش را به دوزخ مژده داد.[735] احتمالًا اين وعده، با توجه به توبه زبير، پيش از مرگش بود. فرزندان زبير را بيشتر از يازده پسر و نُه دختر، ذكر كرده‌اند.[736]

زندگى‌نامه عتبه: «عتبة بن غزوان بن جابر» و به قولى «عتبة بن غزوان بن حارث بن جابر»، از قبيله بنى‌مازن‌[737]، هم‌پيمان بنى‌نوفل بن عبدمناف بن قصى، و كنيه‌اش ابوعبدالله و به قولى ابوغزوان، بوده است.[738] گفته‌اند هفتمين نفرى بود كه به پيامبر اسلام (ص)، ايمان آورد. او از مسلمانان مهاجر به حبشه بود. اما به مكه بازگشت و پس از هجرت پيامبر (ص) به مدينه منوره، عتبه نيز به همراه مقداد، به مدينه مهاجرت كرد. در زمان هجرت، چهل سال سن داشت. او در جنگ بدر و ساير غزوه‌هاى پيامبر اسلام (ص)، شركت كرد.[739] وى را در شمار تيراندازان اصحاب پيامبر (ص)، ذكر كرده‌اند.[740]

عتبة بن غزوان پس از وفات پيامبر (ص)، در فتوحات اسلامى شركت كرد و شهر ابُلّه (نزديك بصره امروزى) را فتح كرد. او سنگ بناى شهر بصره اسلامى را گذاشت و حدود آن را مشخص كرد و خود در اين شهر، سكونت نمود. همچنين مسجد اين شهر را براى نخستين بار از نى، ساخت. عمر نيز وى را والى بصره كرد.[741]

[733] .، أنساب الاشراف ج 2، ص 257؛ مروج‌الذهب، ج 2، ص 364؛، تاريخ الطبرى ج 4، ص 535.

[734] .، أنساب الاشراف ج 2، ص 258؛ طبقات خليفه ص 43؛ اسدالغابة، ج 2، ص 100.

[735] . الطبقات الكبرى، ج 3، ص 83؛، أنساب الاشراف ج 2، ص 254؛ تاريخ دمشق، ج 18، ص 428.

[736] . الطبقات الكبرى، ج 3، ص 74.

[737] . الاستيعاب، ص 565 ..

[738] . الطبقات الكبرى، ج 2، ص 109 و ج 5، ص 107؛ الاستيعاب، ص 565.

[739] . الاستيعاب، ص 565.

[740] . الطبقات الكبرى، ج 2، ص 109.

[741] . همان، ص 110 و ج 5، ص 107؛ الاستيعاب، ص 565.