سير طبيعى كل نظام است و اگر نظام وجود من حيث المجموع بخواهد نارس نبوده و سلامت راه استكمال خود را پيموده و نظام كل به موت طبيعى خود برسد، بايد اين فرد به اين نحو دچار موت انخرامى شود، گرچه موت انخرامى اين فرد بالنسبه به خود اوست و لكن بالنسبه به سير كاروان سلسله وجود، موت طبيعى است.

بالجمله: اگر اسباب و علل مقتضى نارسى افراد فراهم شد، چاره‌اى از آن نيست.

اسباب اين نارسى از اصلاب رجال و ارحام امّهات و تأثير تغذّى و تأثير شيطنتها شروع شده تا بالاخره علت تامه ناكامى و نارسى حاصل مى‌شود.

و با توجه به تأثير اين دستهاى دخيل در خميره و آلودگى به ميكروبها، ناچار وجود قابل سير خط مستقيم نخواهد بود.

پس در سير مستقيم، عنايات ازليه و عطوفات و مراحم سرمديه و اوضاع پاك و محيط و فضاى صاف و كرامات تامه لازم است و اين سعادت براى من و امثال من رخ نمى‌دهد. كسانى كه عنايات خاصه و توجهات ربانيه و كرامات تامه، نصيب آنها شده و دست ازل به يارى دوست به مساعدت آنها دراز شده و اصل پاك به آنها اعطا شده و خميره لايق براى منصب امامت از آدم تا خاتم به آنها داده شده و از نقطه اول راست و مستقيم حركت نموده‌اند و اصلاب شامخه و ارحام مطهره را سير كرده‌اند و تحت تربيت شمس الشموس با همان پاكى كه از نقطه مشرق آمده بودند، سلامت از طبيعت گذشتند، در صورتى كه نايره طبيعت و مقتضيات شهوت خاموش گشته و آتش طبيعت سرد شده و غولهاى بيابانى خواب بوده‌اند.

«جُزناها و هي خامدة» [1]

تا به مطلع مشرق‌ «حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» [2] رسيدند و اين سلامت در سير است‌ «ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى^ فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى‌» [3] «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» [4] «يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ^

[1] علم اليقين، ج 2، ص 971.

[2] قدر (97): 5.

[3] نجم (53): 8- 9.

[4] رعد (13): 28.