اقسام وحدت‌

واحد داراى اقسامى است؛ ملخص آن اينكه: واحد يا حقيقى است و آن عبارت است از آنچه در اتصاف به وحدت به واسطه در عروض احتياج نداشته باشد. و به عبارت ديگر: واحد حقيقى آن چيزى است كه وحدت، وصف به حال خود اوست و اتصاف آن به وحدت بالنظر به حال متعلق آن نيست. مثلًا اينكه مى‌گوييم: زيد و بكر واحدند، بالنظر به حال متعلق است؛ چون بالنظر به انسان واحد مى‌باشند.

و يا اينكه واحد غير حقيقى است و تعريف آن از تعريف واحد حقيقى معلوم مى‌شود؛ واحد غير حقيقى آن است كه اتصاف آن به وحدت بالنظر به حال متعلق آن است.

واحد حقيقى يا ذاتى است كه داراى وحدت است و يا اينكه نفس وحدت عينيه خارجيه است و مفهوم ذهنى نيست.

وحدت ثانى، يعنى نفس الوحدة العينية و الوحدة الحقة التى هى حق الوحدة مانند حق واحد- حقّت كلمته- است؛ چون براى خداوند ماهيتى غير وجود بحت بسيط نبوده و وجود عين وحدت است؛ چنانكه عين تشخص بوده و لو مفهوماً متغايرند.

بنا بر اين: مصداق سه مفهوم وجود و وحدت و تشخص يكى است و آن عبارت از وجود حقيقى است.

و اول، يعنى واحد حقيقى كه ذاتٌ له الوحدة است يا واحد بالخصوص و يا واحد بالعموم است.