ولى آنچه اصل اشكال را قطع مى‌نمايد، همان سخنى است كه گفتيم و آن اينكه:

اين قيودى كه عقلًا اخذ شده، براى ارائه حق مطلب است كه اصل و حقيقت ماهيت از همه قيود حتى قيد لا بشرطيت هم خالى است. چون حالات ثلاثه بر ماهيت طارى مى‌شود؛ لذا عقل اين اعتبارات را نموده است و الّا ماهيت بشرط الوجود هم موجود نيست.

و الحاصل: محذوريت موجوديت و امتناع، به واسطه غيرى است كه از آن لازم مى‌آيد ماهيت ممتنع بالغير باشد، يعنى وقتى كه عدم ماهيت اعتبار شد با اين شرط عدم، تحقق ماهيت ممتنع بالغير است؛ چنانكه ماهيت با قيد وجود واجب بالغير است.

فرمايش مرحوم كمپانى در ماهيت لا بشرط و رد آن‌

مرحوم كمپانى‌ [1] در حاشيه خود فرموده‌اند: لا بشرط خودش قسمى است؛ زيرا مقسم اين سه قسم، يعنى لا بشرط و بشرط شى‌ء و بشرط لا را بايد آن ماهيتى كه هيچ اعتبارى براى او نشده و بتوان انحاء اعتبارات را براى آن لحاظ كرد حساب نمود، بلكه مقسم آن ماهيتى است كه بدون لحاظ هيچ لاحظى و بدون اعتبار هيچ معتبرى در نفس الامر هست و دايره آن به قدرى وسعت دارد كه از فرط اينكه هيچ دست نخورده است، مى‌تواند با تمام قيود عالم جمع شود. و لكن در اقسام ثلاثه به واسطه اينكه اعتبارى بر روى ماهيت مى‌آيد گرچه اعتبار قابليت وجود و عدم باشد، دايره وسيعه‌

[1] آيت الله حاج شيخ محمد حسين غروى اصفهانى- مشهور به كمپانى- از اعاظم فقها و حكما و جامع معقول و منقول و حاوى اصول و فروع بوده و در فقه و اصول و تاريخ و فلسفه و كلام و حديث و تفسير و اخلاق و عرفان و شعر، گوى سبقت از همگنان خويش ربوده و اشعار بسيار به فارسى و عربى سروده است. وى علوم نقليه را از آيات عظام: سيد محمد فشاركى، آخوند خراسانى، و حاج آقا رضا همدانى؛ و دانش عقلى را نيز از شيخ محمد باقر اصطهباناتى آموخت و مرجع تقليد جمع بسيارى از شيعيان گرديد و شاگردان فراوانى را تربيت كرد، كه برخى از آنان از مراجع تقليد شيعه بودند.

از تأليفات اوست: نهاية الدرايه فى شرح الكفاية، تحفة الحكيم، الانوار القدسية، ديوان اشعار، اصول فقه، صلاة الجماعة، صلاة المسافر و اخذ الاجرة على الواجبات.

وى در پنجم ذي حجة الحرام 1361 ق. در نجف درگذشت.