كلامى از مرحوم نايينى در كلى طبيعى و جواب آن‌

از بيانات ما معلوم شد ايراد مرحوم نايينى‌ [1] بر صاحب منظومه وارد نيست؛ چون صاحب منظومه گفته است: كلى طبيعى موجود است، ولى مرحوم نايينى ايراد فرموده است: اگر كلى طبيعى ماهيت لا بشرط مقسمى است و آنچه موجود مى‌شود ماهيت بشرط شى‌ء است، پس چطور مقسمى كه بين بشرط شى‌ء و به شرط لاى قسمى كه ماهيتى معدوم است، مشترك مى‌باشد، موجود است. زيرا چگونه مى‌شود چيزى كه ماهيت به شرط لا- كه موجود نيست- از او حظى دارد مقسم موجود باشد. [2]

ما مى‌گوييم: اگر شما بر صاحب منظومه اشكال كرديد كه مقسم لا بشرط به جهت محذورى كه گفتيد موجود نمى‌شود، چگونه آنچه را كه شما براى اين سه قسم مقسم قرار مى‌دهيد موجود مى‌شود؟ يعنى اگر شما كلى طبيعى لا بشرط را قسمى از آن مقسم گرفتيد، بنا بر قول شما هم اشكال دفع نمى‌شود؛ چون چطور مى‌شود مقسمى كه بين معدوم و موجود مشترك است موجود باشد، اما چون مرحوم نايينى اهل فن نبوده معذور است.

[1] آيت اللّه العظمى حاج ميرزا حسين غروى نايينى، از بزرگان فقهاى قرن اخير است، كه به كثرت تحقيق و زيادت تدقيق و حسن خط و كتابت و فصاحت معروف بود. وى نزد آيات عظام: ميرزاى شيرازى و سيد محمد فشاركى تحصيل فقه و اصول نمود و خود مدرّسى عالى مقام شد و پس از آخوند خراسانى به مرجعيت شيعه نائل آمد. شهرت او بيشتر در علم اصول است و به معارضه علمى با محقق خراسانى برخاست و خود نظرات جديدى در اصول پديد آورد. بسيارى از فقها و مراجع شيعه از شاگردان وى بودند. وى از طراحان و مؤسسان مشروطه ايران بود و كتابى به نام «تنبيه الامّه و تنزيه الملّة» درباره مشروطيت نگاشت.

تقريرات بسيارى از درسهاى فقه و اصول او به چاپ رسيده، كه معروف‌ترين آنها فوائد الاصول، منية الطالب و اجود التقريرات مى‌باشد.

از تأليفات ايشان: كتاب الصلاه، لباس مشكوك و رساله لا ضرر مى‌باشد.

وى در سال 1276 ق. زاده شد و در 1355 ق. درگذشت.

[2] رجوع كنيد به: فوائد الاصول، ج 2، ص 571- 572؛ اجود التقريرات، ج 1، ص 525- 526.