لذا از هليت بسيطه‌اش سؤال مى‌نمايد؛ چون تا وجود آن را نداند نوبت به دانستن حقيقت آن نمى‌رسد. بعد از سؤال از وجود، اگر پاسخ منفى باشد سؤال منقطع مى‌گردد و اگر مثبت باشد، به اينكه حقيقت آن را بشناسد علاقه‌م‌ند مى‌شود؛ لذا سؤال مى‌كند: «ما هو فى ذاته؟» كه با «ما» ى حقيقيه از ماهيت آن سؤال مى‌كند.

بعد از شناختن حقيقت در صدد شناسايى عوارض ذاتيه آن برمى‌آيد و لذا در مقام سؤال از هليت مركبه آن برمى‌آيد.

از اينجا معلوم شد تعانق دو «ما» با دو «هل» كه دو به دو با هم معانقه مى‌كنند، مانند اين است كه از انگشتان دو دست شبكه تشكيل داده شود؛ به اين صورت كه اول «ما» ى شارحه، دوم هل بسيطه، سوم «ما» ى حقيقيه، چهارم هل مركبه.

بعد از سؤال از عوارض، در مقام ثبوت سؤال مى‌شود كه به چه علتى اين عوارض بر آن حقيقت عارض گشته‌اند كه اين «لِمَ» ى ثبوت است.

و بعد «لِمَ» ى اثبات است كه با آن از برهان و دليل بر اثبات عوارض سؤال مى‌شود كه چه برهانى بر اثبات اين عوارض براى آن معروض است؟

و اين شش مطلب است كه در تمام علوم از يكى از آنها بحث مى‌شود. مثلًا در علم اعلى، يعنى علم فلسفه از وجود، يعنى از هل بسيطه سخن به ميان مى‌آيد كه موضوع ساير علوم است.

ثمّ اعلم: اينكه گفته‌اند راجع به وجود اللّه صحبت نكنيد و فكر كردن در آن جايز نيست، معناى آن اين نيست كه به همان عقيده عاميانه‌اى كه از مادر گرفته شده است بايد قناعت نمود و همين كه در قلب يك عقيده صورى بر اينكه خدايى هست، پيدا شود كافى است و ديگر نبايد در مقام تفتيش مبدأ براى اين عالم برآمد.

گرچه آن عقيده صورى كافى است و لكن يار ما آن زشت كه از ترس زشت‌رويى التماس كند كه در مقام تفتيش برنياييد نيست، بلكه كل الجمال است به زيبايى وجود و صرف الكمال است.