اقسام قوه و فعل‌

قوه داراى اقسام و صنوفى است:

قسمى از آن صنفى است كه مقابل فعل است، مثل اينكه به هيولى در مقابل صور نوعيه فعليه، مانند صورت فعليه انسانى، قوه گفته مى‌شود.

و قسمى از آن صنفى است كه مقابل ضعف است؛ چنانكه در مقابل وجودات ضعيفه و لو فعليه باشند قوه اطلاق مى‌كنند، مثل اينكه گفته مى‌شود واجب تعالى فوق وجودات و لا يتناهى است قوةً. و به اين معنى قوه و لا قوه بر كيفيات استعداديه اطلاق مى‌شود، مثلًا چون استعداد صورت منويه براى انسانيت از استعداد صورت مضغيه ضعيف‌تر است به صورت منويه در مقابل صورت مضغيه لاقوه مى‌گويند.

و از آن اقسام است قوه به معناى مبدأ تغير در شى‌ء ديگر؛ از حيث اينكه شى‌ء ديگر است. مثلًا قواى نفسانيه از قبيل قوه ناميه و حيوانيه كه مبدأ آثار و تغير است از شئون نفس است و لكن به آنها از حيث اينكه آنچه مورد تأثير آنهاست از جسد و اعضا كه اين قوا به او تعلق دارد، شى‌ء آخر است قوه مى‌گويند.

و قوه يا منفعله براى شى‌ء واحد است، مثل ماده فلك كه فقط امر واحدى را كه حركت وضعيه‌است قبول مى‌كند و يا منفعله براى اشياء محدود است، مثل قوه انفعاليه در حيوان كه اثر محدود را قبول مى‌كند و يا منفعله براى اشياء غير متناهى است مانند هيولاى اولى.

و قوه فاعله: يا فاعله براى شى‌ء واحد است، مثل قوه فاعليه فلكيه كه براى يك‌