مراتب از هم، مرتبه لاحقيت قائل است.

بنا بر اين: اگر يك علت و معلولى باشد كه نحوه معقوليت آنها عين نحوه خارجيت آنها باشد، تقدم علت بالحقيقه بوده و مرتبه علت از مرتبه معلول منفك خواهد بود ولى نه به انفكاك زمانى. پس علت و معلولى كه هر دو موجود عقلى است با اينكه از عالم طبيعت و زمان تجريد شده و از اين عالم انفكاك زمانى خارجند، باز هم يك تقدم و تأخر دهرى خواهند داشت.

و الحاصل: در اين عالم و صفحه طبيعت كه در حاشيه عالم واقع است وجود معلول با وجود علت از يكديگر جدا نمى‌شوند و با هم هستند، در عين حال عقل مرتبه يكى را در حاقّ عالم عقلى غير مرتبه ديگرى و مترتب بر آن مى‌بيند، پس اگر فرض كنى كه علت و معلول و تأثير و تأثر آنها در عالم عقل باشد كه عقلى در عقل ديگرى تأثير كند، آنجا ديگر به حكم عدم انفكاك معلول از علت، علت و معلول با هم و «مع» اند و لكن چون عقل ماهيت دارد، باز عقل اول علت را تعقل نموده و ماهيت آن را مقدم مى‌بيند و باز ترتب و تقدم و تأخر بين آنها هست، منتها تقدم و تأخر دهرى.

و اگر سراغ علتى كه ماهيت ندارد و متن واقع او عين نحوه عالم عقلى اوست و خارجيتش به همان نحوه عقلى اوست رفتيم به حكم اينكه مرتبه علت غير مرتبه معلول است، باز علت از معلول منفك و جدا بوده و در عين حال معلول از علت جدا نيست.