يك واحد و منحاز از يكديگر است، منتها براى اين اجتماع يك اعتبار وحدت نموده به طورى كه من و تو و او وجود داريم و علاوه بر اين وجوداتِ وحدات، وجود ديگرى براى اجتماع نيست؛ چنانچه قبلًا به اجتماع قوه ده نفر در بلند كردن يك سنگ مثال زديم كه قوه هر يك موجود على حده است و براى مجموع يك وجود ديگرى نيست، بلكه غير از وجود وحدانى وجود هر يك از قوه‌ها اعتبارى است.

پس معلوم شد كه وحدت مساوق با وجود بوده و هر چه در عالم وجود دارد وحدت دارد، چنانكه از مقدمه اول معلوم شد كه هر كلى طبيعى به تعداد افراد در خارج موجود بوده و در تمام حيثيات تابع وجود فرد است. اگر فرد عالِم است، طبيعت هم عالم است و اگر فرد جاهل، طبيعت هم جاهل است. اگر فرد واحد است، طبيعت هم واحد است. پس عالَم، عالم وحدت است.

بعد از تمهيد اين مقدمات نتيجه‌اى كه خواهيم گرفت اين است كه: عالم- يعنى ما سوى اللّه- چنانچه در اذهان است يك وجود مستقل در مقابل وجود افراد عالَم نداشته و غير از وجودات افراد و انواع هيچ است و چنين نيست كه يك وجود واحدى براى عالم، غير اين وجودات افراد باشد. پس براى اجتماع اين افراد، يك نحوه وجودى اعتبار نموده و در خيال يك وحدت براى عالم قائل شده‌اند، چنانچه گفتيم وجود مجموعى انواع در خارج، وحدت اعتبارى داشته و يك نظر اعتبارى وحدت به افراد انداخته و اعتبار وحدت براى آنها نموده‌اند و عالم كه از اين انواع تشكيل يافته يك نحوه نگاه به اعتبار وحدت آنهاست و عالَم، اسم اين واحد اعتبارى است. پس عالم خيال اندر خيال است. كما اينكه محيى الدين عربى‌ [1] نسبت به افراد هم اين سخن‌

[1] ابو عبد اللّه محيى الدين محمد بن على بن محمد عربى طائى اندلسى، معروف به ابن عربى و شيخ اكبر يكى از اركان سلسله عرفا و اكابر مشايخ صوفيه و جامع علوم ظاهرى و باطنى بوده و به كثرت حافظه و فصاحت و بلاغت و جودت قريحه شعرى معروف و مهارتش در علم حروف نيز مشهور بوده است. از آثار اوست: الاخلاق، الاربعون صحيفة من الاحاديث القدسية، اصطلاحات الصوفيه، انشاء الدوائر، الانوار، التجلّيات الالهيه، تحفة السفرة، تفسير القرآن، ديوان، ذخائر الاعلاق، معانى الآيات المتشابهات، روح القدس، شجرة الكون، القرعه، مجموع الرسائل، محاضرة الابرار، و از همه معروف‌تر كتاب فتوحات مكيه و فصوص الحكم است كه بارها چاپ شده و مورد شرح و تفاسير گوناگون و حاشيه‌هاى متعدد قرار گرفته است.

ولادتش در 560 ق. و وفاتش در 634 روى داد و در دمشق مدفون گرديد.