نشود- حكم به وقفى بودن آن نمى‌شود؛ زيرا احتمال دارد كه او آن را نوشته تا وقف نمايد چنان كه چنين چيزى بسيار اتفاق مى‌افتد.

مسأله 98- اگر عين وقفى از اعيان زكات‌دار باشد مانند گاو و گوسفند و شتر، زكات آن بر موقوف عليهم واجب نيست؛ اگر چه حصه هر كدام از آن‌ها به حدّ نصاب برسد. و اما اگر نماى آن از چيزهاى زكات‌دار باشد مانند انگور و خرما، پس در وقف خاص، بر هر كدام از موقوف عليهم كه حصه‌اش به حدّ نصاب برسد، زكات واجب است؛ زيرا آن‌ها ملك طلق ايشان است، به خلاف وقف عام، حتى در مثل وقف بر فقرا؛ زيرا آن، ملك هيچ‌كدام از آن‌ها نيست مگر بعد از قبض آن. البته اگر مثلًا حصه فقير از حاصل روى درخت قبل از وقت تعلق زكات- به تفصيلى كه در كتاب زكات گذشت- به او داده شود، در صورتى كه به حدّ نصاب برسد، زكات آن بر او واجب است.

مسأله 99- وقفى كه بين بعضى از طايفه‌ها متداول است كه به ميش يا ماده گاو روى مى‌كنند و به الفاظى كه بين آن‌ها متعارف است، تكلم مى‌كنند و مقصود آن است كه آن حيوان بماند و اولاد ذكورش كشته شوند و اولاد ماده‌اش بمانند و به همين منوال، ظاهراً باطل است؛ زيرا شرايط صحت وقف تحقق نيافته.

خاتمه‌

خاتمه مشتمل بر دو امر است: يكى از آن‌ها در حبس و آنچه ملحق به آن است مى‌باشد و دومى از آن‌ها در صدقه است.

حبس و نظاير آن‌

مسأله 1- براى شخص جايز است كه ملكش را بر هر چه كه وقف بر آن صحيح است حبس نمايد، به اينكه منافع آن، در امرى كه آن را تعيين كرده، طبق آنچه معين نموده مصرف شود؛ پس اگر آن را بر راهى از راه‌هاى خير و محل‌هاى عبادت مثل كعبه معظّمه و مساجد و مشاهد مشرفه حبس نمايد، در صورتى كه مطلق باشد يا به دوام آن تصريح كند، پس رجوعى بعد از قبض آن نيست و به ملك مالك برنمى‌گردد و ارث برده نمى‌شود و