سفر كند و قبل از فجر به آنجا برسد و همان روز را روزه بگيرد آيا كفّاره و قضا بر او واجب است؟ در عدم وجوب قضا اشكالى نيست. و در وجوب كفّاره اشكال است؛ و احوط (وجوبى) اين است، بلكه اقرب است.

مسأله 6- اگر نماز عيد فطر را در اسلامبول بخواند و به تهران مسافرت كند و قبل از ظهر روز آخر ماه رمضان به آنجا برسد و هنوز افطار نكرده باشد آيا روزه بر او واجب است مانند كسى كه قبل از ظهر روز روزه به وطنش برسد؟ ظاهر آن است كه واجب است و روزه‌اش از حرام و واجب تركيب نمى‌يابد همان طورى كه چنين نيست اگر از مسافرت، در صورت حرمت روزه در آن روز، حاضر شود. و احوط (استحبابى) براى او- قبل از رسيدن به تهران- افطار است. و آيا قضاى اين روز- كه در اسلامبول براى او عيد و در تهران روز روزه بود- بر او واجب است؟ در آن اشكال است و اشبه وجوب آن مى‌باشد، در صورتى كه آن روز را از اول آن بلكه بنابر احوط قبل از ظهر حاضر باشد.

مسأله 7- اگر در اسلامبول عيد نمايد و زكات فطره بپردازد و قبل از غروب شب فطر، به تهران برسد آيا ثانياً زكات فطره به درك نمودن غروب عيد بر او واجب است؟ ظاهراً واجب نيست، اگر چه احوط (استحبابى) است، البته اگر آن را در اسلامبول نپرداخته باشد اداى آن در تهران واجب است. و اگر نماز عيد را در اسلامبول خوانده باشد ظاهر آن است كه دوباره واجب يا مستحب نمى‌باشد.

مسأله 8- اگر روز فطر در اسلامبول باشد روزه بر او حرام است. و اگر به تهران سفر نمايد و فردا صبح روز عيد باشد بر او حرام است. و همچنين است حال در عيد قربان، پس روزه‌اى كه بر او حرام مى‌باشد در يك سال چهار روز است.

مسأله 9- اگر با هواپيمايى مسافرت كند كه حركتش مساوى حركت زمين باشد و سير آن- مخالف گردش زمين- از شرق به غرب باشد، پس اگر اول طلوع آفتاب سفر كند ناگزير سير هواپيما دائماً اول طلوع آفتاب مى‌باشد و لو اينكه هزار ساعت سير نمايد، پس آيا مسافرت با آن، حرام است براى آن‌كه لازمه‌اش ترك نماز است، يا جايز است و نماز، نه به طور ادا و نه به طور قضا بر او واجب نيست، يا فقط قضا دارد؟ ظاهر آن است كه‌